شرح صفحه 10 قرآن کریم
ایمان و عمل صالح، شاخص های هدایت
شرح صفحه 10 قرآن کریم سورۀ مبارکه بقره آیات 62-69 از مجموعه دروس بر ساحل نور توسط حجت الاسلام سید جواد بهشتی را به صورت فیلم، صوت و متن پیاده شده تقدیم شما مخاطبان قرآنی می نمائیم.
بسم الله الرحمن الرحیم
به مهمانی قرآن کریم می‌رویم…
صفحۀ ۱۰
سورۀ مبارکه بقره
آیات ۶۹-۶۲
آیۀ ۶۲ :
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ
رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ»
می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا» کسانی که ایمان آوردند -یعنی مسلمان‌ها-، «وَالَّذِینَ هَادُوا» آنان که یهودی شدند،
«وَالنَّصَارَىٰ» و مسیحیان، «وَالصَّابِئِینَ» یک دین دیگری وجود دارد که پیروان حضرت یحیی هستند،
«صابئان»، «مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا» آن‌که ایمان آورد به اللّٰه و جهان آخرت و علاوه بر ایمان، عمل صالح انجام داد،
«فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ» برای آنان است پاداش‌شان نزد پروردگارشان،
«وَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ» و ترسی بر آن‌ها نیست، «وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ» و آن‌ها غصه‌ای ندارند.
یهودیان بیشتر به شعار و ادعای دینداری دلخوش بودند؛
این آیه می‌فرماید: نه! دین داری یعنی ایمان، دین داری یعنی عمل. مسیحی باشد یا یهودی، صابئی باشد یا مسلمان…
بعضی از این آیه برداشت غلطی کرده‌اند و آن را این‌گونه معنا کرده‌اند که در هر زمانی حتی الان در قرن بیست و یکم، یهودی‌ها یهودی باشند،
مسیحی‌ها مسیحی باشند، صابئی‌ها صابئی باشند و لزومی ندارد که ما آن‌ها را دعوت کنیم.
این آیه همه را تأیید می‌کند؛ این طور نیست! آیات قرآن را کنار هم باید ببینیم.
ما در جای دیگر قرآن می‌خوانیم:
«وَمَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلَامِ دِینًا فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ» هر کس به جز اسلام دینی را برگزیند قبول نمی‌شود از او.
علاوه بر این، یهودی‌ها اگر حقیقتاً یهودی باشند بشارت به پیامبر اسلام در کتابشان آمده است،
مسیحی‌ها اگر حقیقتاً مسیحی باشند بشارت پیامبر اسلام و پذیرفتن دین اسلام و قرآن کریم در انجیل آمده است.
پس این آیه به ما می‌فرماید: اگر آرامش می‌خواهید، در سایۀ ایمان و عمل صالح است.
بنی اسرائیل چه کاری کردند؟
آیۀ ۶۳ :
«وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَیْنَاکُمْ بِقُوَّهٍ وَاذْکُرُوا مَا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»
«وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَکُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ» و یاد کنید آن روزگارانی را که ما از شما تعهد گرفتیم.
وقتی موسی بن عمران تورات را آورد، بعضی از یهودی‌ها آن را جدی نمی‌گرفتند.
پیامبر خدا هم دلسوز است، خوشبختی انسان‌ها را می‌خواهد، خوشبختی انسان‌ها هم در سایۀ کار و کوشش و تعهد است.
و یاد کنید آنگاه که ما از شما تعهد گرفتیم.
«وَرَفَعْنَا فَوْقَکُمُ الطُّورَ» و ما قطعۀ بزرگی از کوه را کندیم و بالای سر شما قرار دادیم،
«خُذُوا مَا آتَیْنَاکُمْ بِقُوَّهٍ» خداپرستان!
آنچه به شما دادیم جدی بگیرید، یهودیان تورات را، مسیحیان انجیل را و مسلمان‌ها قرآن را؛
هر دینی در زمان خود، آنچه را که خداوند به شما داده‌است جدی بگیرید…
«وَاذْکُرُوا مَا فِیهِ» محتوای کتاب خدا را یاد کنید، تکرار کنید، «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» امید است تقوا پیشه کنید.
شما در مقابل این هشدار چه کاری کردید؟
آیۀ ۶۴ :
«ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِکَ ۖ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِینَ»
«ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِکَ» بعد از این‌که کوه را بالای سر شما قرار دادیم،
باز هم عبرت نگرفتید، پشت کردید بعد از آن ماجرا؛
«فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ» اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود،
«لَکُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِینَ» از زیانکاران بودید، خداوند لطف کرد و دوباره رحمتش را به شما برگرداند.
یک قصۀ دیگر؛ این قصه در سه یا چهار جای قرآن آمده است:
آیۀ ۶۵ :
«وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِینَ اعْتَدَوْا مِنْکُمْ فِی السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ کُونُوا قِرَدَهً خَاسِئِینَ»
«وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِینَ اعْتَدَوْا مِنْکُمْ فِی السَّبْتِ»، «السَّبْتِ» یعنی روز شنبه، روز تعطیل.
نام دو روز از هفت روزِ ایام هفته در قرآن آمده است: جمعه تعطیلی مسلمان‌ها، شنبه تعطیلی یهودی‌ها.
خداوند فرمان داد یهود روزهای شنبه را برای استراحت، نظافت، دید و بازدید و برای آموزش دین تعطیل کنند.
بخشی از یهودیان در کنار ساحل دریا زندگی می‌کردند، غالباً هم شغل اصلی بندرنشینان ماهیگیری است.
خداوند به آن‌ها فرمود روزهای شنبه ماهیگیری نکنید، از طرفی برای امتحان ایشان،
خداوند به ماهی‌های مرغوب فرمان داد روزهای شنبه کنار ساحل بیایند تا معلوم شود هر کسی چند مَرده حلاج است!
یهودی‌ها هم می‌دیدند که روزهای شنبه گَله گَله ماهی‌ها می‌آمدند چشمک می‌زدند،
دل‌شان بی‌قرار می‌شد، آرام آرام فکری کردند که امروزی‌ها به آن کلاه شرعی می‌گویند؛
به این صورت که یک کاری کنند در ظاهر از حکم خدا اطاعت کرده باشند،
اما در حقیقت تخلف کردند و آن این بود که حوضچه‌هایی درست کردند و برای آن‌ها دریچه قرار دادند،
هر شنبه ماهی‌ها در آن حوضچه‌ها می‌آمدند، ایشان در آن‌ها را می‌بستند و صید نمی‌کردند، یکشنبه می‌آمدند و صید می‌کردند.
خودشان هم به خودشان می‌گفتند شما شاهد هستید که ما تخلف نکردیم، ما یکشنبه صید کردیم.
در حقیقت یک ظاهری را درست کردند؛ مثل کسانی که رشوه را به نام زیرمیزی، حق‌الوکاله، حق‌الزحمه یا هدیه می‌گیرند.
آن مأمور مالیات به نزد امیرالمؤمنین علیه‌السلام آمد، دو تا پول گذاشت و گفت: این مالیات –زکات- است، این هم هدیه است.
حضرت فرمود: هدیه نه! این رشوه است، تو اسم هدیه را روی آن می‌گذاری،
تو اگر مأمور دولت نبودی این پول را به تو می‌دادند؟! هرگز…
خیلی قصۀ الهام‌بخشی است…!
«وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِینَ اعْتَدَوْا مِنْکُمْ فِی السَّبْتِ» مخاطب این آیه یهودیان زمان پیامبر هستند، ماجرا مربوط به اجداد آن‌ها است.
شما دانستید — شناختید — آنانی را که تجاوز کردند از بین شما در ماجرای روز شنبه،
«فَقُلْنَا لَهُمْ» ما هم به متخلفین، به قانون شکنان گفتیم، «کُونُوا قِرَدَهً خَاسِئِینَ» بوزینه‌های طرد شده بشوید،
یعنی از حالت انسانیت یا واقعاً خداوند آن‌ها را به حیوان تبدیل کرد یا خلق و خوی آن‌ها را حیوانی کرد.
آیۀ ۶۶ :
«فَجَعَلْنَاهَا نَکَالًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَهً لِلْمُتَّقِینَ»
«فَجَعَلْنَاهَا نَکَالًا لِمَا بَیْنَ یَدَیْهَا» و ما قرار دادیم آن ماجرا را عبرتی برای مردم همان روزگار،
«وَمَا خَلْفَهَا» و برای مردمان روزگاران بعد، امام صادق علیه السلام فرمودند: «وَمَا خَلْفَهَا» یعنی مسلمان‌ها.
«وَمَوْعِظَهً لِلْمُتَّقِینَ» و مایۀ عبرت و پند و اندرز قرار دادیم برای پرهیزکاران؛
مجازات برای خودشان، عبرت و پند برای پرهیزکاران.
از اینجا به بعد قصه‌ای شروع می‌شود که به دلیل این قصه، نام این سوره بقره گذاشته شده‌است.
چرا می‌گوییم سورۀ بقره؟ به دلیل این قصه…
قصه چه بوده‌است؟
در بین بنی‌اسرائیل یک کسی کشته شد، قاتل معلوم نبود چه کسی است؟
بین چند طایفه دعوا به راه افتاد، هر طایفه، طایفۀ دیگری را متهم می‌کرد که قاتل بین شما است.
شرح صفحه دهم قرآن
ماجرا و دعوا را نزد موسی بن عمران آوردند، حضرت موسی علیه السلام دیدند
الان جامعه وضع هیجانی دارد و طبق قواعد طبیعی نمی‌شود سامان داد.
از اعجاز استفاده کرد، از آسمان استفاده کرد. و خداوند به پیغمبرش فرمود: به قومت بگو یک گاو ماده را بکشند،
قسمتی از آن گاو را به آن مرده – مقتول – بزنند او خود به هوش می‌آید و زنده می‌شود، و می‌گوید قاتل من چه کسی است!
آیۀ ۶۷ :
«وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَهً ۖ قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا ۖ قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ
الْجَاهِلِینَ»
«وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ» و یاد کنید آنگاه که گفت موسی به مردمش،
«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَهً» خداوند به شما فرمان داده ذبح کنید گاو ماده‌ای را، «قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا» گفتند ما را مسخره می‌کنی؟
«قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَکُونَ مِنَ الْجَاهِلِینَ» موسی نبی فرمود: به خدا پناه می برم که از جاهلان باشم، نه، مسخره نمی‌کنم، واقعاً دارم می‌گویم.
آیۀ ۶۸ :
«قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا هِیَ ۚ قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَهٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِکْرٌ عَوَانٌ بَیْنَ ذَٰلِکَ ۖ فَافْعَلُوا مَا
تُؤْمَرُونَ»
«قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا هِیَ» معروف است که بنی‌اسرائیل بهانه جو بودند،
اولین بهانۀ ایشان این بود که از خدایت بخواه برای ما توضیح دهد که آن بقره چیست؟
«قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَهٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِکْرٌ» موسی بن عمران فرمود که خداوند می‌فرماید: گاو ماده‌ای باشد نه خیلی پیر و سالمند،
نه بکر و کم‌سن، «عَوَانٌ بَیْنَ ذَٰلِکَ» متعادل، متناسب، بین پیر و جوان، «فَافْعَلُوا مَا تُؤْمَرُونَ» فرمان خدا را انجام بدهید، چرا بهانه می‌آورید ؟!
آیۀ ۶۹ :
«قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا ۚ قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَهٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ»
«قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُبَیِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا» بنی‌اسرائیل گفتند از خدا بخواه توضیح بدهد رنگ این گاو ماده چه باشد؟
«قَالَ إِنَّهُ یَقُولُ» موسی بن عمران فرمود که خداوند می‌فرماید،
«إِنَّهَا بَقَرَهٌ صَفْرَاءُ» گاو ماده‌ای است زرد رنگ، «فَاقِعٌ» یک‌دست،
«لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِینَ» که رنگ آن شادمان می‌کند بینندگان را.
قصۀ بقره تا صفحه ۱۱ ادامه دارد. باهم باشیم و ببینیم سرنوشت بنی‌اسرائیل بهانه جو به کجا رسید؟
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.