شرح صفحه 22 قرآن کریم
داستان تغییر قبله
شرح صفحه 22 قرآن کریم، سوره بقره آیات 145-142 از مجموعه دروس بر ساحل نور توسط حجت الاسلام سید جواد بهشتی را به صورت فیلم، صوت و متن پیاده شده تقدیم شما مخاطبان قرآنی می نمائیم.
به نام خدا
به مهمانی قرآن‌کریم می‌رویم:
پیامبر عزیز اسلام ۱۳ سال در مکه بودند و مأموریت داشتند به سمت بیت‌المقدس نماز بخوانند.
چرا؟
چرا به سمت کعبه نماز نمی‌خواندند؟
دلیلش را این طور گفته‌اند که به تعداد روزهای سال، بت‌هایی داخل، بر بام و بیرون کعبه وجود داشته، به‌گونه‌ای که اگر کسی به سمت کعبه می‌ایستاد، می‌گفتند به بت‌ها احترام گذاشته است.
مسلمان‌ها ۱۳ سال و تا زمانی که پیامبر به مدینه مهاجرت کردند، به سمت بیت‌المقدس نماز می‌خواندند.
در مدینه هم چند ماهی به سمت بیت‌المقدس نماز می‌خواندند تا اینکه نیش و کنایه یهودی‌ها شروع شد.
آن‌ها می‌گفتند مسلمان‌ها استقلال ندارند. چرا؟
چون قبلۀ آن‌ها قبلۀ ماست، پس دین اسلام هم یک شعبه‌ای از دین یهود است.
آن‌ها به جای این که اسلام را بپذیرند، نیش و طعنه می‌زدند.
صفحه‌ای که امروز می‌خوانیم اولین صفحه از جزء دوم است:
یک پیشگویی…
صفحۀ ۲۲
سورۀ مبارکه بقره
آیات ۱۴۵-۱۴۲
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
آیۀ ۱۴۲ :
«سَیَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِی کَانُوا عَلَیْهَا ۚ قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ ۚ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ»
«سَیَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ» به زودی خواهند گفت سبک مغزان از مردم، چه خواهند گفت؟
«مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِی کَانُوا عَلَیْهَا» چرا روی گرداندند مسلمان‌ها از قبله‌ای که ۱۴-۱۳ سال به سمت آن قبله نماز می‌خواندند،
چرا؟
«قُلْ» ای پیامبر پاسخ بگو،
«لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ» معنای قبله این نیست که خداوند در این طرف است، قبله برای وحدت مسلمان‌ها است.
حکمت‌های دیگری دارد. مشرق و مغرب از آن خداست،
«یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ» خداوند است که راهنمایی می‌فرماید
هر که را بخواهد به راه مستقیم. تعیین‌کنندۀ قبله هم خداوند است که در آیات بعدی خواهیم خواند.
آیۀ ۱۴۳ :
«وَکَذَٰلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّهً وَسَطًا لِتَکُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَیَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیدًا ۗ وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَهَ الَّتِی کُنْتَ عَلَیْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ
مَنْ یَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَیْهِ ۚ وَإِنْ کَانَتْ لَکَبِیرَهً إِلَّا عَلَى الَّذِینَ هَدَى اللَّهُ ۗ وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ
لَرَءُوفٌ رَحِیمٌ»
«وَکَذَٰلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّهً وَسَطًا» این گونه بود که شما مسلمین را امتی متعادل و میانه قرار دادیم.
عقاید و عملکردتان متعادل است.
شما نسبت به مسیحی‌ها که دست از دنیا کشیده و مشرکین که به دنیا چسبیده بودند، هم در دنیا و آخرت و هم در مادیت و معنویت، یک دین میانه و معتدلی دارید.
همچنین در جسم، روح، فرد و هم در جامعه تعادل دارید.
«لِتَکُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ» تا شما نمونه‌های برتر از مردم باشید.
علامه طباطبایی می‌فرماید:
شاهد یعنی گواه، ناظر.
قاعدتاً کسی که ناظر بر ساختمان است، به آن اِشراف دارد و از بقیه بالاتر است. مسلمان‌ها در آخرالزمان ناظرِ جامعۀ بشری هستند.
«وَیَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیدًا»، چه کسی از مسلمان‌ها برتر است؟ چه کسی ناظر و گواه است؟
پیامبر؛ او اسوه و الگوی حسنه است.
«وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَهَ الَّتِی کُنْتَ عَلَیْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ یَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَیْهِ» پروردگارا! این قصۀ تغییر قبله برای چه بود؟
تو خدا و اَعلمی؛ می‌فرماید: این قبله را تغییر ندادیم مگر برای یک آزمایش، تا باز شناسیم چه کسانی پیروی می‌کنند از پیامبر فرستادۀ ما، این افراد بازشناسی بشوند «مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَیْهِ» از کسانی که به جاهلیت برمی‌گردند. این یک آزمون بود.
۱۳ سال به این سمت نماز خواندند، از این به بعد به این سمت می‌خوانند.
آن‌هایی که بلافاصله چشم گفتند، در آزمایش قبول شدند ولی آن‌هایی که چون و چرا کردند، مردود شدند.
«وَإِنْ کَانَتْ لَکَبِیرَهً إِلَّا عَلَى الَّذِینَ هَدَى اللَّهُ» البته پذیرش این دستور سخت بود، مگر بر کسانی که خدا آن‌ها را هدایت کرده و روحیۀ تسلیم دارند.
یک سوال دیگر:
پروردگارا! نمازهایی که تا حالا خوانده‌ایم چه می‌شود؟
ما ۱۳ سال به سمت بیت‌المقدس نماز خواندیم، در حالی که باید به سمت کعبه نماز بخوانیم؟
می‌فرماید: «وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ» و خداوند نماز‌های شما را ضایع نمی‌کند. قبول است، نمازهایی که تاکنون خوانده‌اید همه قبول است.
دلواپس نباشید.
«إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِیمٌ» حقیقت این است که خداوند نسبت به مردم با محبت و مهربان است.
آیۀ ۱۴۴ :
«قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَهً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَیْثُ مَا کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ
شَطْرَهُ ۗ وَإِنَّ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ لَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ»
«قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاءِ»، یهودی‌ها زیاد نیش می‌زدند.
پیامبر عزیز اسلام هم خیلی غصه می‌خوردند، ولی چیزی نمی‌گفتند، تسلیم پروردگار بود.
شب‌ها به آسمان نگاه می‌کرد و هیچ نمی‌گفت. این آیه می‌فرماید:
ما می‌بینیم رو گرداندن تو را به سمت آسمان، می‌دانیم منظورت چه است، می‌خواهی بگویی من یک قبلۀ مستقل می‌خواهم، می‌خواهی بگویی من یک قبلۀ مستقل می‌خواهم، ولی سکوت می‌کنی،
«قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاءِ» می‌بینیم که نگاهت را به آسمان می‌کنی، یک نگاه منتظرانه،
«فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَهً تَرْضَاهَا» ای رسول ما!
به زودی قبله‌ای که تو را خشنود کند، به تو خواهیم داد.
با آمدن قبلۀ جدید مأموریت جدید هم شروع شد:
«فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ» پس روی خود را به سمت مسجد الحرام بگردان،
«وَحَیْثُ مَا کُنْتُمْ» مسلمان‌ها شما هم هر کجا که بودید،
«فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ» به هنگام نماز روی‌هایتان را به سمت مسجدالحرام کنید،
«وَإِنَّ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ» مسیحیان و یهودیانی که کتاب به آن‌ها داده شده،
«لَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ» آن‌ها در کتاب‌های آسمانی‌شان -تورات و انجیل- خوانده‌اند، از نشانه‌های پیامبر خاتم این است که دو قبله دارد.
تغییر قبله در تورات آمده، در انجیل آمده است. اتفاقاً یکی از نشانه‌های صدق پیامبر اسلام است.
ولی عالمان یهودی و مسیحی از روی تعصب و لجاجت، زیر بار نرفتند.
«وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ» و خداوند نسبت به عملکرد آن‌ها غافل نیست.
آیۀ ۱۴۵ :
«وَلَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ بِکُلِّ آیَهٍ مَا تَبِعُوا قِبْلَتَکَ ۚ وَمَا أَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ ۚ وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَهَ بَعْضٍ ۚ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ
أَهْوَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ إِنَّکَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِینَ»
«وَلَئِنْ أَتَیْتَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ بِکُلِّ آیَهٍ» برای این عالمانی که کتاب دارند و آگاه‌اند هر نشانه و استدلالی هم بیاوری
«مَا تَبِعُوا قِبْلَتَکَ» از قبلۀ تو پیروی نمی‌کنند.
هم اسلام نمی‌آورند و هم به کعبه احترام نمی‌گذارند. البته تو هم قاطع باش.
«وَمَا أَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ» تو هم از این به بعد هرگز به سمت قبلۀ آن‌ها نخواهی ایستاد. «وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَهَ بَعْضٍ» خود یهودی‌ها هم به سمت قبلۀ مسیحیان نمی‌ایستند یا مسیحی‌ها به سمت قبلۀ یهودی‌ها نمی‌ایستند.
این تغییر قبله در نظامات انبیای قبل هم بوده است.
«وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ»
اگر بخواهی از هوس‌های آن‌ها پیروی کنی پس از آنکه علم و یقین به تو رسیده است،
«إِنَّکَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِینَ» حقیقت این است که تو در آن صورت از ستمکاران خواهی بود.
ماجرای تغییر قبله یک ماجرای الهام بخش است.
خدانگهدار شما…
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.