شرح صفحه 9 قرآن کریم
سرگذشت سقوط بنی اسرائیل
شرح صفحه 9 قرآن کریم سورۀ مبارکه بقره آیات 61-58 از مجموعه دروس بر ساحل نور توسط حجت الاسلام سید جواد بهشتی را به صورت فیلم، صوت و متن پیاده شده تقدیم شما مخاطبان قرآنی می نمائیم.
بسم الله الرحمن الرحیم
در قرآن قصه‌ای به طولانی بودن قصۀ بنی‌اسرائیل نداریم. پیامبر عزیز ما هم می‌فرمودند:
«مسلمان‌ها! همۀ قصه‌های قرآن به خصوص قصۀ بنی‌اسرائیل را زیاد بخوانید».
می‌پرسیدند: یا رسول اللّٰه، چگونه است که شما در مورد این قصه اینقدر سفارش می‌کنید؟
فرمودند: «ماجراهای این قصه در امت من تکرار خواهد شد».
اصلاً تاریخ برای چیست؟ برای سرگرمی که نیست،
برای خواب رفتن که نیست، بلکه برای بیداری، عبرت و درس گرفتن است!
من اسم صفحه‌ای را که می‌خوانیم «سرگذشت سقوط بنی اسرائیل» گذاشته‌ام.
چه نعمت‌هایی خداوند به بنی‌اسرائیل داد؟ و آن‌ها چه عکس‌العملی نشان دادند؟
صفحۀ ۹
سورۀ مبارکه بقره
آیات ۶۱-۵۸
آیۀ ۵۸ :
«وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَٰذِهِ الْقَرْیَهَ فَکُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّهٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطَایَاکُمْ ۚ
وَسَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ»
«وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَٰذِهِ الْقَرْیَهَ» یاد کنید آنگاه که گفتیم وارد بیت المقدس شوید،
«فَکُلُوا مِنْهَا حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا» از خوردنی‌ها و از میوه‌های این سرزمین بخورید؛
گوارای وجودتان!، «وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا» وقتی از در بیت المقدس وارد می‌شوید،
با خضوع، فروتنی و با سجده وارد شوید، «وَقُولُوا حِطَّهٌ»
و بگویید خداوندا! گناهان ما را بریز؛ «حِطَّه» یعنی بریز، گناهان ما را بریز،
اگر این کار را بکنید – یعنی با خضوع وارد شوید و استغفار کنید- ،
«نَغْفِرْ لَکُمْ خَطَایَاکُمْ» اشتباهات شما را می‌آمرزیم، «وَسَنَزِیدُ الْمُحْسِنِینَ» و به زودی نیکوکاران را می‌افزاییم،
الطاف و نعمت‌های خودمان را بر نیکوکاران می‌افزاییم.
بنی اسرائیل چه کار کردند؟
آیۀ ۵۹ :
«فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ»
«فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ» آن‌ها عوض کردند، به جای کلمۀ «حِطَّه» یک کلمۀ دیگری گفتند و مسخره بازی درآوردند.
آن کلمه، کلمۀ «حِنطه» یعنی گندم بود.
خداوند فرمود: بگوید «حِطَّهٌ»، آن‌ها از روی تمسخر گفتند «حِنطه» یعنی خوردنی، گندم، یک نان داغ بربری…
«فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ» به خاطر این گناهی که کردند ما عذابی از آسمان برای آن‌ها نازل کردیم.
بعضی «رِجْزًا» را بیماری یا طاعون معنا کرده‌اند؛
مانند همین بیماری کرونا، که ایام ضبط این برنامه در دوران کرونا است.
به کیفر تمسخری که بنی‌اسرائیل به فرمان خدا کردند، ما یک بیماری برایشان فرستادیم.
آیۀ ۶۰ :
«وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاکَ الْحَجَرَ ۖ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَهَ عَیْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُنَاسٍ
مَشْرَبَهُمْ ۖ کُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ»
«وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ» و یاد کنید آنگاه که موسی بن عمران برای مردمش آب خواست؛
بنی‌اسرائیل از یک منطقه‌ای گذر می‌کردند که آب نداشت، پس نزد پیغمبرشان آمدند که ما آب می‌خواهیم،
پیغمبر هم از خداوند آب خواست؛ «فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاکَ الْحَجَرَ» ما به موسی گفتیم با عصایت به سنگ بزن؛
عصای موسی معجزۀ او است، به آب می‌زند خشک می‌شود،
به سنگ می‌زند آب می‌جوشد، این اعجاز الهی است.
«فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَهَ عَیْنًا» همین که چوبش -عصایش- را به صخره زد،
دوازده چشمه از آن جوشید، «قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ» بنی‌اسرائیل هم ۱۲ گروه بودند،
این چشمه‌ها به گونه‌ای بود که هر گروه چشمۀ خود را تشخیص داد؛
«کُلُوا» میل بفرمایید، بخورید؛
«وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ» بنوشید از رزق خداوند، اما، «وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ»…
عزیزان من، بینندگانی که این برنامه را می‌بینید و یا شنوندگانی که می‌شنوید،
در قرآن «بخور بخور» نداریم، هر جا در قرآن خوردن و آشامیدن است در کنار آن مسئولیتی وجود دارد، امر یا نهی یا تکلیفی در کنار آن است.
«خوردن» تنها در قرآن مخصوص حیوانات است. اینجا امر چیست؟ بخورید، اما فساد و تبهکاری نکنید.
«کُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ»،
«لَا تَعْثَوْا» هم یعنی فساد نکنید، «مُفْسِدِینَ» هم یعنی فسادگران.
فساد نکنید در زمین…!
آیۀ ۶۱ :
«وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَىٰ لَنْ نَصْبِرَ عَلَىٰ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا
وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا ۖ قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِی هُوَ أَدْنَىٰ بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ ۚ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَکُمْ مَا سَأَلْتُمْ ۗ
وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ وَالْمَسْکَنَهُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ۗ ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُوا یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَیَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ
بِغَیْرِ الْحَقِّ ۗ ذَٰلِکَ بِمَا عَصَوْا وَکَانُوا یَعْتَدُونَ»
«وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَىٰ» و یاد کنید بنی اسرائیل آن روزگاری را که گفتید ای موسی این چه انقلابی است؟!،
«لَنْ نَصْبِرَ عَلَىٰ طَعَامٍ وَاحِدٍ» ما به یک نوع خوردنی قانع نیستیم،
«فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ»، آنقدر هم بی‌تربیت و بی‌ادب بودند که نگفتند: «ربنا»، خدایمان را صدا بزن،
بلکه گفتند «برو خدایت را صدا بزن»، یعنی با بی‌احترامی هم این حرف را زدند.
«یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ» تا بیرون بیاورد برای ما از روییدنی‌های زمین، چه؟
«مِنْ بَقْلِهَا» ما سبزی خوردن می‌خواهیم -الان چند ماه است که در مغازه‌ها سبزی خوردن نبوده‌است-،
«وَقِثَّائِهَا» ما خیار می‌خواهیم، «وَفُومِهَا» ما سیر می‌خواهیم، «وَعَدَسِهَا» ما عدس می‌خواهیم، «وَبَصَلِهَا»؛
وگرنه ما انقلاب نمی‌خواهیم، «قَالَ» رهبر انقلاب فرمود: «قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِی هُوَ أَدْنَىٰ بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ»
می‌خواهید چند چیز خوردنی را با یک انقلاب معنوی عوض کنید؟!
«اهْبِطُوا مِصْرًا» از این شهر بروید بیرون؛ مثل اینکه به آدم و حوا خداوند فرمود: «اهْبِطُوا»، اینجا هم می‌فرماید: «اهْبِطُوا مِصْرًا»،
«فَإِنَّ لَکُمْ مَا سَأَلْتُمْ» برای شما از همان چیزهایی که می‌خواهید؛
شما به دنبال خوردن و آشامیدن مثل حیوانات هستید. انقلاب دنبال آرمان های بزرگ است.
«وَضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّهُ وَالْمَسْکَنَهُ» مُهر بدبختی، ذلت، خواری، مسکنت و بیچارگی بر بنی‌اسرائیل زده شد،
«وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ» گرفتار غضب خدا شدند؛ ما در سورۀ حمد «مغضوبین» را خواندیم،
آرام آرام باید در طی قرآن بفهمیم که «مغضوبین» چه کسانی هستند؟ یک گروه اینان هستند.
چطور بدبخت شدند؟
«ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ کَانُوا یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ» چون نشانه‌ها و آیات خدا را انکار می‌کردند،
«وَیَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الْحَقِّ» به ناحق پیامبران را کشتند؛
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نهج البلاغه می‌فرماید: در یک صبح زود تا چاشت چند هزار پیغمبر را کشتند و بعد هم رفتند مغازه‌ها را باز کردند دنبال داد و ستد.
این است گذشتۀ جنایت‌بار بنی اسرائیل….
«ذَٰلِکَ بِمَا عَصَوْا» ریشۀ عمیق‌تر آن معصیت است،
«وَکَانُوا یَعْتَدُونَ» یک اخلاق تجاوزگری در آن‌ها پیدا شد،
«کَانُوا» که با فعل مضارع می‌آید علامت یک خلق و خو است.
آیه‌ها مربوط به بنی‌اسرائیل است ولی درس‌هایش مربوط به همه روزگاران است.
با چشم باز قرآن بخوانیم…
خدانگهدار شما …
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.