---

دانلود فایل صوتی (سیره امام رضا(ع) )

---

بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیمِ

اللّهُمَ صَلِّ عَلَی عَليِّ بْنِ مُوسي الرِّضَا الْمُرْتَضي الإمَامِ التَّقِي النَّقِي وَ حُجَتِکَ عَلَي مَنْ فَوْقَ الأرْضِ وَمَن تَحْتَ الثَّري الصِّدیقِ الشَهِیدِ… میلاد مسعود امام رئوف حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام را به شما سروران گرامی خواهران و برادران نماز گزار تهنیت عرض می کنم و از خداوند می خواهم که همه ما را از ارادتمندان به اهل بیت پیامبر و از زائران و رهروان شفاعت شوندگان آن نورهای پاک قرار بفرماید. تمنا میکنم به روان تابناک خورشید خراسان امام رضا علیه السلام صلواتی تقدیم بفرمایید. برای سلامت و قبولی زیارت زائران امام رضا علیه السلام ان شاء الله در ثواب زیارت آنها شریک باشیم هم صلواتی تقدیم بفرمایید.

ما چهارشنبه شب ها تفسیر قران میگفتیم امروز هم مصادف شده است با تولد امام رضا علیه السلام نیت کردیم که امشب را درباره سخنان امام رضا علیه السلام و سیره امام رضا علیه السلام و درباره قران بحث کنیم.

ریّان بن ابا صلت می گوید از امام رضا علیه السلام درباره قران پرسیدم امام رضا علیه السلام این جواب را دادند کلام الله قران سخن خداست لَا تَجَاوَزَهُ از قران گذر نکنید همین ایستگاه بمانید وَلَا تَطْلُبُوا الهُدي فِی غَیْرِه فَتَضِلّوا هدایت را در غیر قران جستجو نکنید که به بیراهه خواهید رفت.

در حدیث دیگری امام رضا علیه السلام پرسید علم اگر می خواهید در قران است. امام رضا علیه السلام درباره عظمت قران فرمود هُوَحَبْلُ اللهِ المَتینِ وَعُرْوَتُهُ الوُثقي قران ریسمان محکم الهی و رشته استوار و مطمئن او در میان بندگان است وَطَریقَةُ المُثْليٰ آن راه درستی که بشریت را به سعادت می رساند همین قران است وَالمُؤَدي إلَي الْجَنَّة این قران است که ما را به بهشت می رساند وَالْمُنْجِي مِنَ النَّار این قران است که ما را از آتش نجات می دهد لَا یَخْلُقُ عَلیَ الأزْمِنَه در طول زمانها کهنه نمی شود لِأنَّهُ لَمْ یَجْعَل لِزَمانٍ دُونَ زَمَان این کتاب برای یک زمان خاصی نیست بَلْ جَعَلَ دَلیلُ البُرْهَان این کتاب راهنمای منطقی خداست والْحُجَةُ عَلَي کُلِّ إنْسَان بر هر کسی حجت است. روز قیامت کسی نمی تواند بهانه بیاورد که خدایا راه را نمی دانستم چاه را نمی دانستم خداوند می فرماید این راه برای تو مشخص شده بود لَا یَأتِیهِ البَاطِل مِنْ بَیْنَ یَدَیِه وَ لَا مِنْ خَلْفِه نه از جلو نه از عقب این کتاب با باطل همراه نیست تمامش حق است. تَنْزیلٌ مِنْ حَکیمٍ حَمید این کتاب از سوی خدای حکیم و از سوی خدای حمید نازل شده است.

در حدیث دیگری امام رضا علیه السلام از قول جدش امام صادق علیه السلام فرمودند که شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید چرا درس قران کهنه نمی شود و تازگی دارد تفسیر قران تازگی دارد مَا بَالُ القُران لَایَزدادُ عَلَي النَشر وَالدَرس إلّا غَضَاضَة چطور است این قران که هر چه درس قران می دهند و شرح و تفسیر می گویند چنان شاداب و با نشاط است کهنه نمی شود؟ امام رضا علیه السلام از جدشان امام صادق علیه السلام جواب را بیان می کند:

لِأنَّ الله لَم یُنَزِلُ لِزَمانٍ دُونَ زَمَان این کتاب برای زمان خاصی نیست وَلَا لِناسٍ دُونَ نَاس برای جمعیت خاصی نیست برای همه زمانها برای همه انسانهاست فَهُوَ فِي کُلِّ زَمَانٍ جَدید در هر زمانی جدید است وَعِندَ کُلَّ قَوْمٍ غَضٌ إلي یَوْمَ القِیامَة برای هر ملت و امتی تازگی دارد شاداب است به قدری امام رضا علیه السلام قران را دوست داشت که هرسه شبانه روز یک ختم قران داشت. بعد به آیات بهشت و جهنم که می رسید از خدا بهشت طلب میکرد و از جهنم به خدا پناه می برد. صبح ها که از خواب بیدار می شد بعد از نماز تا طلوع آفتاب قران می خواند. شبها که به بستر خواب می رفت زیاد قران می خواند پیراهنی که به دعبل خزاعی داد دعبل خزاعی همان شاعر خوزستانی است که وقتی با برادرش خدمت امام رضا علیه السلام رسید دو سال خدمت امام رضا علیه السلام بوده است. شیخ طوسی در کتاب أمالی یعنی استاد بیان می کرده است و شاگردها می نوشتند در آن کتاب آورده است که دعبل خزاعی با برادرش از سال ۱۹۸تا سال ۲۰۰ خدمت امام رضا علیه السلام بوده است اشعاری را که خواند امام رضا علیه السلام از همان اولش شروع کرد به گریستن. اسم فاطمه زهرا در آن بیت آمد امام رضا علیه السلام می گریست اسم سیدالشهداء که آمد امام رضا علیه السلام می گریست و بعد هم ابیاتی را اضافه کرد بر اشعار او.

دعبل پرسید این ابیات راجع به کیست که شما می فرمایید مسموم خواهد شد در سرزمین خراسان فرمود دعبل راجع به خودم است مرا مسموم می کنند آن وقت به پاداش این اشعار صد درهم امام رضا علیه السلام به دعبل داد و دعبل گفت من پول نمی خواهم فرمود بگیر به این پولها احتیاج پیدا میکنی. گفت نه آن پیراهنی که شما برای عبادت و تلاوت قران و نماز هست را من می خواهم. امام رضا علیه السلام پیراهن سبز رنگی داشت آن طور که شیخ طوسی نقل می کند آن پیراهن را با یک انگشتر عقیق به دعبل هدیه دادند.

منظورم این است که امام رضا علیه السلام فرمود دعبل من در این پیراهن هزار ختم قران کردم الان ما قبل از نماز که می آییم برادرها اینجا قران می خوانند خیلی خوب است کجا بهتر از مسجد چه کتابی بهتر از قران است همه عادت کنیم در شبانه روز قران بخوانیم. خدا رحمت کند حضرت امام را که اطرافیان امام می فرمایند گاهی سه بار گاهی پنج بار در شبانه روز قران تلاوت می کردند.

این هدیه امام رضا علیه السلام به ما باشد. خیلی امام رضا علیه السلام به قران علاقه داشتند روزگار امام رضا علیه السلام روزگار پرسشها وشبه ها بود با غرض بی غرض سنی شیعه و مسیحی و یهودی و زرتشتی اینها همه سوال می کردند امام رضا علیه السلام سعی می کرد از قران جواب آنها را بدهد. در حدیث می خوانیم که کَانَ کَلَامُهُ وَجَوابُهُ و تَمَثُّلُهُ إنْتِزاعاتِ مِنَ القُرآن سخنرانی که می کرد یا جواب پرسشها را که می داد عقیدتی سیاسی و اخلاقی با قران جواب می داد. آقای دکتر رفیعی ایشان میفرماید یک سالی که مکه رفتم علمای مکه می خواست طعنه بزنند و سرزنش کنند که شما شیعه ها چرا قران حفظ نیستید ما این همه قران حفظ هستیم ایشان فرمودند بله ما با آن ترتیبی که شما حفظ می کنید حفظ نمی کنیم ولی به موضوع من قران را حفظ هستم هر موضوعی را خواستید بگویید من آیه اش را بگویم. ایشان فرمودند سی چهل موضوع آن عالم سنی گفته بود مثلا یک آیه راجع به خانواده یک آیه راجع به جهاد که پی در پی من جواب دادم ایشان گفتند نه یک پنجره جدیدی در فکر من باز شد من تا حالا نگاهم به شما ایرانی ها یک نگاه تحقیر آمیزی بود نه کار شما مهمتر از کار ماست حفظ قران به موضوع است برای همسرداری و تربیت فرزند این آیه برای همسایه داری و دوست و دشمن این آیه برای دنیا و آخرت برای سیاست و اقتصاد هر کدام آیه دارد.

امام رضا علیه السلام جواب پرسشها را بر اساس آیات قران می دادند وقتی به بستر خواب می رفت سوره های زیادی را می خواند. امام رضا علیه السلام در نمازهای واجب و مستحبی سوره های متنوع می خواند ما بیشتر عادت کردیم سوره توحید را می خوانیم. امام رضا علیه السلام هر روزی از روزهای هفته سوره های جز سی ام را در نماز صبحش و ظهرش می خواند احادیث به ما رسیده که امام رضا علیه السلام چه سوره هایی را می خواند شبهای جمعه مثلا در نماز مغرب در رکعت اول سوره هل أتی را می خواند در رکعت دوم یک سوره دیگری می خواند. یا روزهای جمعه رکعت اول سوره جمعه رکعت دوم سوره منافقون را می خواندند.

امام رضا علیه السلام فرمود اصلا قصه وجوب نماز جماعت علاقه مندی به قران است این که ما جمع بشویم شبانه روز چند بار نماز را به جماعت بخوانیم فلسفه اش از نظر امام رضا علیه السلام گرایش به قران است. یعنی مسلمانها جمع بشوند غیر از نماز رها نکنند مسجد را و بنشینند و گوینده ای آیات قران را توضیح بدهد. در نماز عشا شب جمعه سوره اعلی را می خواندند در نماز صبح روز دوشنبه و پنج شنبه سوره غاشیه را میخواندند. در تمام نمازهایش امام رضا علیه السلام بِسْمِ الله الّرحمنِ الّرَحیم را بلند می خواندند که اهل سنت بسم الله الرحمن الرحیم سوره ها را آهسته می خوانند.

هرگاه قُل هُوَ الله أحد را می خواند سه بار کَذٰلِکَ اللهُ رَبَّنا میگفتند. وقتی سوره کافرون را میخواندند این جمله را میگفتند رَبّي الله دیني الإسلام. سوره کافرون که خوب است صبح ها و شبها بخوانیم جزء چهار قل است یعنی هر روز ما باید یک اعلامیه ای نسبت به کفار بگوییم همه بدانند من سازش نمی پذیرم من نمی پرستم آن چیزی را که شما می پرستید شما هم نمی پرستید خدایی را که ما می پرستیم با تاکید و تکرار. امام رضا علیه السلام وقتی آیات یَا أیُّهَا الذَّینَ آمَنُوا را می خواند لبیک میگفت چون تقریبا دویست و چند تا از امر و نهی های خدا در یَا أیُّهَا الذَّینَ آمَنُوا هست. فرمانروای عالم به بندگانش فرمان داده است که این کارها را بکنید و این کارها را نکنید. امام رضا علیه السلام تا این آیات را می خواندند صدا می زدند لبیک پروردگارا من آماده هستم. گوش به فرمان هستم.

یک برادری دارد امام رضا علیه السلام به نام زید که در بصره تشکیلاتی راه انداخته بود بعد هم یک آتش سوزی راه انداخت و در خیابانها شورش به راه انداخت و دستگیر کردند و پیش مأمون آوردند و مأمون هم تحویل امام رضا علیه السلام دادند سلام کرد زید برادر امام رضا علیه السلام و جواب سلام را نداد مرام زید این بود که یک شعاری داشت که سیدها به بهشت می روند امام رضا علیه السلام فرمود این غلط است ضد قرآن است قران می گوید صالحان و مؤمنان به بهشت می روند. بعد امام رضا علیه السلام به قران استناد کرد، قصه پسر نوح را یعنی امام رضا علیه السلام به برادرش هم میخواهد سخنی بگوید به استناد قران است. این آیات را خواندند که نوح در پیشگاه خدا عرض کرد إنَّ أبني مِن أهلي پروردگارا این بچه اهل خانه من است وَ إنَّ وَعْدَکَ الحَقَّ وَ أنتَ خَیرُ الحَاکِمینَ. تو هم که وعده دادی جواب از آسمان آمد که یَا نوح إنَّهُ لَیسَ مِن أهلِک من گفتم اهل تو را این اهل نیست پسر تو هست ولی اهل تو نیست. إنَّهُ عَمَلٌ غَیرُصَالِح امام رضا علیه السلام برادرش را هم می خواهد جواب بدهد با آیات قران جواب می دهد نه منطق تو درست نیست.

یعنی چه که سیدها به بهشت می روند البته پیامبر ما صَلَي اللهُ عَلَیه وَآلِه وَسَلَّم سفارش سیدها را کرده است که ما احترام بگذاریم این هم نشان از اعجاز پیامبر دارد. پیامبر می دانست در آینده ها سادات مورد هجوم قرار خواهند گرفت سیدها را نه اینکه بکشند زنده زنده در چاه می انداختند لای دیوار می گذاشتند. این سفارشاتی که روز قیامت به ذریه پیامبر همه جا احترام بگذارید اینها حکیمانه است خود سیدها نباید خودشان را لوس کنند.

مثلا آقا بیا دست من بوس کن ببینید مثل پدر می ماند قران میفرماید وَبِالوَالِدَینِ إحْسَانَا یعنی بچه ها به پدر احترام بگذارند نه اینکه ما پدر هستیم هر کاری دلمان خواست بکنیم نه اینطور نیست پدر مسؤلیت دارد روز قیامت از او میپرسند مسؤلیتت را انجام دادی؟ بچه ها را هدایت کردی؟ تربیت کردی؟ مراقبت کردی؟ هر کسی را که اسلام سفارشش را کرده است مسؤلیتش سنگین است. مثلا عالم، پدر و مدیر را اسلام سفارش کرده است تا جامعه شکل خودش را پیدا کند اما معنایش این نیست که خود اینها مغرور شوند. مثل برادر امام رضا علیه السلام که ما سید هستیم.

امام رضا علیه السلام از قول پیامبر نقل فرمودند که شش چیز از مروت و جوانمردی است سه چیز در حضر و سه چیز در سفر است نشانه جوانمردی از نظر پیامبر است که امام رضا علیه السلام نقل می کند. آن سه چیزی که در وطن یا در حضر است:

اول تلاوت کتاب خدا این نشانه جوانمردی است. حدیث دیگری داریم که اگر میخواهی دوست انتخاب کنی اولین کاری که میکنی ببین رابطه اش با خدا چگونه است اگر این آدم با خدایی که این همه چیز به او داده است ناجوانمردی میکند معلوم است با تو هم ناجوانمردی خواهد کرد. اولین نشانه جوانمردی تلاوت کتاب خداست یعنی قدردانی از پروردگار که چنین کتابی را برای ما فرستاده است پروردگارا من شاکر هستم این نشانه جوانمردی است.

دوم آباد کردن مساجد نشانه جوانمردی است یعنی خانه خدا را مسجد که یک نسبتی با خدا دارد احترام خاصی دارد.

سوم اتحاد برادران و خدمت به جامعه است.

اما سه نشانه در سفر چیست:

اول بخشندگی خساست نکنید خوب خرج کنید.

دوم خوش اخلاقی در سفر.

سوم شوخی کردن در سفر مزاحی که گناه در آن نباشد.

چون بعضی ها میخواهند یکی را بخندانند یکی را مسخره می کنند نه اینطور نباشد یا مردم یک شهری را مسخره میکنند خنده های حلال و حکیمانه باشد. امام رضا علیه السلام از قول پدرانش از پیامبر نقل فرمودند حَسنُ القُرآن بِأصواتِکُم قران را نیکو و زیبا بخوانید که شنونده بنشیند فَإنَّ صُوتَ الحَسَنَ یَزیدُ القُرآن حُسناً صدای خوش بر نیکویی قران می افزاید. این صدا ذاتی است یا اکتسابی؟ مقداری زیادی اکتسابی هست جلسات رفتند و استاد یادشون داده است هم صحت قرائت و هم زیبایی قرائت اکتسابی است. امامان ما مثل امام زین العابدین علیه السلام یک جوری قران می خواند که سقاها از کوچه میخواستند رد شوند همانجا میخ کوب می ایستادند. سقا یک وقتی می دید مشکش همه خالی شده است چون مشکهای قدیم قطره قطره ازش می رفت و هیچ آبی نیست.

موسی بن جعفر علیه السلام در زندان یک جوری قران میخواند که زندانی ها را تحت تأثیر قرار میداد. ائمه همشون فرمودند پیامبر جد ما از همه قشنگتر قران میخوانده است بعد یک حدیثی نقل شده که پیغمبر فرمود اگر آنطوری که من بلدم قران بخوانم شما همه غش میکنید من مقداری ضعیفتر میخوانم. الان فصل تابستان است فرزندانتان را بفرستید در تابستان قران حفظ کنند صوت و لحن را بیاموزند بعدها مایه آبروی شما باشند. امام رضا علیه السلام مخصوصا درباره ماه رمضان فرمود أکثِر فِي هَذَا الشَهر المُبارَک مِن قِرائةِ القُران مخصوصا در ماه مبارک رمضان زیاد قران بخوانید.

الصَلاة عَلي رَسُولِ الله زیاد صلوات بفرستید امام رضا علیه السلام فرمود کسی که مکه رفت سعی کند قران نخوانده مکه را ترک نکند یک ختم قران در مکه انجام دهد فَإن قَدَرة ألا تَخْرُج مِنْ مَکَة حَتّي تَخْتِمِ القُرآن اگر بتوانی از مکه بیرون نروی مگر اینکه ختم قران بکنی فَأفعَل اینکار را انجام بده فَإنَّهُ مُستَحَب و مستحب است این عشق امام رضا علیه السلام را به قران می رساند ما باید این عشق به قران را به نسلهای بعد منتقل کنیم بچه هامون بدانند ما قران دوست بودیم تا روزگاری که زنده بودیم.