مسجدالحرام قبله ی جدید

شرح صفحه 23 قرآن کریم، سوره بقره آیات ۱۵۳-۱۴۶ از مجموعه دروس بر ساحل نور توسط حجت الاسلام سید جواد بهشتی را به صورت فیلم، صوت و متن پیاده شده تقدیم شما مخاطبان قرآنی می نمائیم.

خدا را شکر به صفحه ۲۳ از کتاب او رسیدیم؛
پیغمبر فرمودند:

«قرآن مهمان‌سرای خداست، به هر آیۀ آن که می‌رسید، بهره‌برداری و استفاده کنید».

شهید مطهری –خداوند او را رحمت کند- مطلبی راجع به علم و ایمان دارد: آیا علم نجات‌بخش است یا ایمان نجات می‌دهد؟

شاید ده فرق بین علم و ایمان گفته است.

خیلی وقت‌ها ما از نظر علمی می‌دانیم حق چیست ولی زیر بار نمی‌رویم.

تمام این صفحاتی که شما حتماً پیگیری کرده‌اید، داستان مربوط به عالمان لجوج و متعصب است. علم همیشه راهگشا نیست.

حتی در تعابیر حدیثی هم گاهی آمده که علم، خودش حجاب است.

این آیات را بخوانیم:

صفحۀ ۲۳
سورۀ مبارکه بقره
آیات ۱۵۳-۱۴۶

متن درس

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

آیۀ ۱۴۶ :

«الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَعْرِفُونَهُ کَمَا یَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ ۖ وَإِنَّ فَرِیقًا مِنْهُمْ لَیَکْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ یَعْلَمُونَ»

«الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ» یهودیان و مسیحیانی که کتاب در اختیار داشتند، منظور مشرکین نیستند، بلکه به یهودیان و مسیحیان اشاره دارد، «یَعْرِفُونَهُ» پیامبر اسلام را می‌شناختند.

چگونه شناختی؟

«کَمَا یَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ» عمیق‌ترین شناخت در این جهان شناخت پدر از فرزندش است. یک چنین شناختی راجع به پیامبر اسلام داشتند.

یعنی جزئیات بچۀ خود را می‌داند.

عالمان یهودی و مسیحی پیامبر اسلام را دقیق و عمیق می‌شناختند، ولی زیر بار نرفتند،

«وَإِنَّ فَرِیقًا مِنْهُمْ» برخی از آن‌ها، «لَیَکْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ یَعْلَمُونَ» حق را کتمان کردند در حالی‌که می‌دانستند، غافل نبودند.

حالا خداوند پیامبر اسلام را دلداری می‌دهد: ای رسول ما!

آیۀ ۱۴۷ :

«الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ ۖ فَلَا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ»

«الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ» حق از جانب پروردگار توست.

«فَلَا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ» نکند شک کنی، نکند تردید کنی، راه، فکر و کار تو درست است.

آیۀ بعد می‌فرماید که چه کسی باید قبله را تعیین کند:

آیۀ ۱۴۸ :

«وَلِکُلٍّ وِجْهَهٌ هُوَ مُوَلِّیهَا ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ ۚ أَیْنَ مَا تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»

«وَلِکُلٍّ وِجْهَهٌ هُوَ مُوَلِّیهَا»، قبلۀ هر وجه –وجه یعنی جهت، قبله- برای هر امت و ملتی قبله‌ای است، که خداوند آن را تعیین می‌کند.

مسلمان‌ها اینقدر برای گفتگوی تغییر قبله وقت نگذارید.

پس چه کار کنید؟

«فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ» به جای بحث‌های سیاسی مضر و بی‌فایده بروید کار خیر انجام بدهید، خدمت و عبادت کنید، مسابقه بگذارید،

«أَیْنَ مَا تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا» و بدانید هر کجا هم باشید خدا شما را در دادگاهی جمع خواهد کرد. قیامتی خواهد بود. برای این عمر و جوانی‌تان باید پاسخ بگویید.

در تفاسیر شیعه در تفسیر این آیه آمده است که یکی از آیات مربوط به حضرت ولی عصر امام زمان علیه السلام است، که وقتی خداوند اراده بفرماید امام زمان ظهور کند، یاران او را از هر شهر و هر جایی در کره زمین، یک شبه به مکه می‌رساند.

« أَیْنَ مَا تَکُونُوا» هر کجا که باشید، «یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا» همۀ شما را خدا جمع می‌کند، «إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» حقیقت این است که خدا بر هر کاری تواناست.

آیۀ ۱۴۹ :

«وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۖ وَإِنَّهُ لَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ»

«وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ»

این آیه شبیه آیات صفحۀ قبل است. ای پیامبر! هر کجا بودی، از خانه، روستا یا از شهر بیرون آمدی و خواستی نماز بخوانی، بایست به سمت مسجد الحرام،

«وَإِنَّهُ لَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ» بدان دستور این قبله از آسمان رسیده و درست است، از طرف خداست. «وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ» و خداوند نسبت به عملکرد شما غافل نیست.

آیۀ ۱۵۰ :

«وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَیْثُ مَا کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَیْکُمْ حُجَّهٌ إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِی وَلِأُتِمَّ نِعْمَتِی عَلَیْکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ»

«وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ»، مجدداً تاکید می‌کند، چون تغییر قبله هنوز برای خیلی‌ها قابل قبول نبوده است.

ای پیامبر از هر جایی بیرون آمدی -اولین مخاطب این آیه پیامبر است-، ای مسلمان‌ها هر کجای دنیا –اروپا، آمریکا، شرق یا غرب- از خانه بیرون آمدید و اگر می‌خواهید نماز بخوانید، جهت‌یابی شما باید مسجدالحرام باشد.

«وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَیْثُ مَا کُنْتُمْ» مسلمان‌ها! هر کجا که بودید،

«فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ» به هنگام نماز روی‌هایتان را به سمت مسجد الحرام کنید. چرا؟ یک فلسفۀ دیگر برای قبلۀ تازه بیان می‌کند:

«لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَیْکُمْ حُجَّهٌ» تا یهودیان بر شما برتری و حجت نداشته باشند.

دین شما کاملترین دین است، آخرین دین هستید، کتاب آسمانی شما جامع‌تر است، پیامبر شما بزرگتر است. شما بر آن‌ها برتری دارید.

اسلام بر ادیان دیگر و قرآن بر دیگر کتاب‌های آسمانی غلبه، برتری و قهاریت دارد. «إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ» یهودیان که زیر بار قبله و مکتب شما نمی‌روند.

مگر کسانی که ظلم کردند از یهودیان، این‌هایی که ظلم کردند و مقاومت و مسخره می‌کنند، «فَلَا تَخْشَوْهُمْ» نترسید از آن‌ها، «وَاخْشَوْنِی» از من که آفریدگار شما هستم خشیت داشته باشید، «وَلِأُتِمَّ نِعْمَتِی عَلَیْکُمْ» یک دلیل دیگر این قبلۀ تازه –کعبه- این است که می‌خواهم نعمتم را بر شما تمام کنم و یک قبلۀ مستقل مخصوص مسلمان‌ها باشد.

«وَلَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ» و باشد که تقوا پیشه کنید.

قصۀ پیامبر شما هم مشابه قصۀ قبله است:

آیۀ ۱۵۱ :

«کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولًا مِنْکُمْ یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا وَیُزَکِّیکُمْ وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ»

«کَمَا أَرْسَلْنَا فِیکُمْ رَسُولًا مِنْکُمْ» همانگونه که یک قبلۀ مستقل برای شما قرار دادیم، پیامبری هم از بین شما قرار دادیم که «یَتْلُو عَلَیْکُمْ آیَاتِنَا»، قرآن هدف همۀ پیامبران از جمله پیامبر اسلام را تعلیم، تربیت، تزکیه و آموزش برشمرده است.

پیامبر اسلام کتاب خدا را بر شما می‌خواند، «وَیُزَکِّیکُمْ» و پرورش می‌دهد شما را، پاکیزه و تربیت می‌کند شما را، «وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ» آموزش می‌دهد به شما کتاب و حکمت را،

«وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ» چیزهایی را که پیامبر به شما آموزش می‌دهد، هر کجا هم بروید گیر شما نمی‌آید، در هیچ دانشگاه و مدرسه‌ای این علوم عرضه نمی‌شود. الان قرن‌ها از تاریخ بشر می‌گذرد و بشر همچنان حیران است.

من که هستم؟ از کجا آمده‌ام؟ به کجا می‌روم؟ چه نقشی باید ایفا کنم؟

این را انبیاء جواب می‌دهند، مکاتب زمینی توان پاسخگویی به این پرسش‌ها را ندارند.

«وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ» معارفی را پیامبر اسلام به شما آموزش می‌دهد که هیچ جایی نمی‌توانید آن‌ها را بیاموزید.

آیۀ ۱۵۲ :

«فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ وَاشْکُرُوا لِی وَلَا تَکْفُرُونِ»

«فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ» حالا به شکرانۀ نعمت قبله و به شکرانۀ نعمت پیامبر، من که خدای شما هستم را یاد کنید، به تبع آن من هم شما را یاد می‌کنم،

« وَاشْکُرُوا لِی وَلَا تَکْفُرُونِ» و تشکر کنید از من و ناسپاسی نکنید.

آیۀ ۱۵۳ :

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ»

بیشتر آیات «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» در سورۀ بقره است، هشتاد و هفت آیۀ قرآن با این آهنگ شروع می‌شود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا».

«اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ» کمک بگیرید از صبر و نماز، « إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ» حقیقت این است که خداوند پشتیبان صابران است.

خدانگهدار شما…

جلسه بعد