بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

به سفره خانه خدا خوش آمدید:

از مواردی که قرآن کریم آن را نکوهش و بدگویی می‌کند، تقلید کورکورانه است. این آیه می‌فرماید:

صفحۀ ۲۶
سورۀ مبارکه بقره
آیات ۱۷۶-۱۷۰
اعوذ بالله من الشیطان رجیم

آیۀ ۱۷۰ :

«وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا ۗ أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ شَیْئًا وَلَا یَهْتَدُونَ»

«وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ» وقتی به آن‌ها گفته می‌شود پیروی کنید از آنچه خدا نازل فرموده،

«قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا» آن‌ها در پاسخ می‌گویند ما پیروی می‌کنیم آنچه را یافتیم پدرانمان را بر آن آداب و رسوم،

«أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ شَیْئًا وَلَا یَهْتَدُونَ»،

مرد حسابی! اگر پدران شما یک کاری بدون خرد یا یک خرافه‌ای را انجام می‌دادند و راه یافته نبودند، آیا باز هم شما باید از آن‌ها تقلید کنید؟!

پیروی کردن یک منطقی لازم دارد. پیروی جاهل از عالم منطق دارد. ولی پیروی جاهل از جاهل و عالم از جاهل منطقی ندارد.

پدرهای ما کار خوبی هم که می‌کردند از روی منطق بوده است و به وحی و یا به عقل مستند بوده ‌است، پس ما آن را ادامه می‌دهیم.

اما اگر آن‌ها خرافاتی را انجام می‌دادند، پیروی نمی کردیم زیرا ما در اینجا منطق نداریم.

آیۀ ۱۷۱ :

«وَمَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُوا کَمَثَلِ الَّذِی یَنْعِقُ بِمَا لَا یَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً ۚ صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لَا یَعْقِلُونَ»

«وَمَثَلُ الَّذِینَ کَفَرُوا» ای پیامبر حکایت تو دربارۀ کافران، «کَمَثَلِ الَّذِی یَنْعِقُ بِمَا لَا یَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً» حکایت چوپانی است که گوسفندان را صدا می‌زند، و آن‌ها جز سر و صدا چیزی نمی‌شنوند.

یعنی خداوند کافرِ عنودِ لجوج را به گوسفندان تشبیه کرده‌است.

«صُمٌّ» کرند، «بُکْمٌ» لالالند، «عُمْیٌ» کورند، «فَهُمْ لَا یَعْقِلُونَ» پس اینان فکر و اندیشه نمی‌کنند.

آیۀ ۱۷۲ :

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَاشْکُرُوا لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ»

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» – در صفحۀ قبل گفتیم که هر جا در قرآن سخن از خوردن آمده، یک مسئولیتی در کنار آن است.

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، «کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ» از طیبات آنچه [ما] روزی شما کرده‌ایم میل بفرمایید.

ما خدا هستیم و شما بندگان را دوست داریم و این میوه‌ها و خوردنی‌ها را برای شما آفریده‌ایم.

البته طیبات، یعنی بهداشتی و پاکیزه باشد.

خوب، مسئولیت شما چیست؟

«وَاشْکُرُوا لِلَّهِ» شکر خدا را هم انجام دهید. بی‌انصاف…!

ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند تا یک لقمۀ نان سر سفرۀ شما آمده‌است، نمی‌خواهی «الهی شکر» بگویی؟!

«وَاشْکُرُوا لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ» اگر او را می پرستید تشکر کنید.

امام معصوم هم فرموده که تشکر حقیقی فقط به زبان نیست، بلکه باید آن نعمت را در مسیر خدا به کار ببرید؛ این تشکر، حقیقی است.

در مقابل طیبات، محرمات است که یعنی خوردنی‌های حرام.

آیۀ ۱۷۳ :

«إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ ۖ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَیْهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»

«إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهَ» فقط حرام شده بر شما گوشت مردار؛ «مردار» یعنی حیوانی که مرده یا به رسم شرعی ذبح نشده است.

«وَالدَّمَ» خوردن خون هم حرام است.

«وَلَحْمَ الْخِنْزِیرِ» گوشت خوک از نظر ما مسلمانان و حتی از نظر مسیحیان هم حرام است.

«وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ» و حیوانی که با نام غیر خدا -مثلاً به نام بت‌ها- ذبح شده،

یعنی به جای اینکه بسم الله بگویند نام بتی را برده‌اند، خوردن گوشت آن حیوان نیز حرام است.

«فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَیْهِ» البته در شرایط اضطرار اگر کسی ناچار است و قصد گناه ندارد.

گاهی یک کسی ناچار است، می‌گوید خود اسلام گفته که در شرایط ضرورت شراب بخورید؛ اما به این بهانه، شیشۀ شراب را تا آخرش قورت قورت می‌خورد، این حرام است!

بلکه فقط به اندازۀ یک قطره یا به اندازۀ چند سی‌سی که نمیرد می‌تواند بخورد.

«غَیْرَ بَاغٍ» یعنی قصد گناه نباید داشته باشد.

«وَلَا عَادٍ» قصد تجاوز از قانون نباید داشته باشد. کسانی که ناچارند، به اندازۀ ضرورت ایرادی ندارد.

«إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ» خداوند آمرزنده و مهربان است.

ما در اسلام بن بست نداریم.

آیۀ ۱۷۴ :

«إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتَابِ وَیَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا ۙ أُولَٰئِکَ مَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَلَا یُزَکِّیهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ»

«إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتَابِ»، مسیحی‌ها و یهودی‌ها نشانه‌های پیامبر اسلام را در کتاب‌هایشان داشتند.

قبل از اسلام هم برای مردم تعریف می‌کردند که در مورد پیامبر خاتم این حرف و نشانه در کتاب ما آمده است.

پس از ظهور پیامبر عزیز ما، این دو گروه ظهور را پنهان و کتمان می‌کردند و آن را بیان نمی‌کردند.

«إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتَابِ» آنان که کتمان می‌کنند آنچه را خدا نازل فرمود از کتاب،

«وَیَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا» و می‌فروشند به مبلغ کمی؛ چرا این کار را می‌کنند؟

تا برای اینکه بهایی به دست بیاورند.

«أُولَٰئِکَ مَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ» این‌گونه آدم‌ها، نمی‌خورند مگر آتش را،

«وَلَا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ» و خدا روز قیامت با آن‌ها سخن نمی‌گوید.

البته ما هم می‌دانیم که خداوند مثل ما سخن نمی‌گوید.

کلام خداوند با بشر مانند وحی الهی است نسبت به انبیاء یا مانند الهامی است که به مادر موسی -«وَأَوْحَیْنَا إِلَىٰ أُمِّ مُوسَىٰ»- شد.

روز قیامت هم خداوند به بعضی از دل‌ها کلماتی را الهام می‌کند که آن‌ها را امیدوار و خوشحال می‌کند. اما با آن‌ها سخن نمی‌گوید

«وَلَا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ» و خداوند روز قیامت با آن ها (کتمان‌کنندگان) از روی لطف – سخنی نمی‌گوید؛

«وَلَا یُزَکِّیهِمْ» گناهانشان را هم پاک نمی‌کند؛

«وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ» و برای آنان است عذابی دردناک.

آیۀ ۱۷۵ :

«أُولَٰئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَهَ بِالْهُدَىٰ وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَهِ ۚ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ»

«أُولَٰئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَهَ بِالْهُدَىٰ»، امام جواد علیه السلام فرمود:

این دنیا بازار است و ما انسان‌ها فروشنده و خریداران این بازار هستیم، که یکی رحمان و دیگری شیطان است.

خوشا به حال کسانی که با رحمان معامله کنند، خوشا به حال کسانی که هدایت را بخرند و نه اینکه هدایت را بفروشند و گمراهی را بخرند،

«اشْتَرَوُا الضَّلَالَهَ بِالْهُدَىٰ» معاملۀ ایشان این شد که هدایت را بدهند و گمراهی را بخرند.

«وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَهِ» مغفرت را بدهند و عذاب را بگیرند.

عجب معامله زیانباری…!

«فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ » اینان چگونه می‌خواهند تحمل کنند آتش را؟

مولای متقیان، امیرالمؤمنان در دعای کمیل ناله می‌زند که کسی تاب تحمل شعله‌های جهنم را ندارد، این‌ها چگونه می‌خواهند آتش را تحمل کنند؟!

آیۀ ۱۷۶ :

«ذَٰلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ نَزَّلَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ ۗ وَإِنَّ الَّذِینَ اخْتَلَفُوا فِی الْکِتَابِ لَفِی شِقَاقٍ بَعِیدٍ»

«ذَٰلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ نَزَّلَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ»

این به خاطر آن است که خداوند کتاب را با هدف و به حق نازل فرمود.

«وَإِنَّ الَّذِینَ اخْتَلَفُوا فِی الْکِتَابِ»

و آنان که در آیات قرآن در کتاب اختلاف کردند

«لَفِی شِقَاقٍ بَعِیدٍ» در شکافی دور و بزرگ به سر خواهند برد.

از حقایق و سعادت دور خواهند شد و پایان سرنوشت آن‌ها به بدبختی ختم خواهد شد.

خدانگهدار شما…

جلسه بعد