رسانه و نماز

فرهنگ عمومي كه تحت تاثير دانش ها و بينش ها و ارزشهايي است كه به مردم عرضه مي شود به شدت متاثر از رسانه ها ست. رسانه و صدا و سيما با ظرفيت ها و قالب ها و توانايي هايي كه دارد نقش بسزایی در فرهنگ نماز خوانی ایفا میکند. نوشته حاضر پيشنهاداتي در حوزه رسانه و نماز است.

فرهنگ نماز در رسانه صدا و سيما

مباني، رسالت ها، راهكارها

بسم الله الرحمن الرحيم

فرهنگ نماز با موضوعاتي كه زير چتر خود دارد مثل :

ماهيت نماز ، تاريخ نماز ، فلسفه و اسرار ، آثار و بركات مادي و معنوي فردي و اجتماعي ، نماز در اديان ، نماز در اسلام ، نماز در قرآن ، نماز در حديث ، نماز در سيره ، احكام نماز ، اقسام نماز ، آداب نماز ، نماز پيامبر ، نماز اهلبيت ، نماز بزرگان ، نماز در خانواده ، نماز در ميدان كار ، نماز در ميدان جنگ ، نماز كودكان ، نماز جوانان، نماز بانوان ، نماز الگوها ، نماز جماعت، نماز جمعه، نماز آيات، نماز عيد، و رشهاي دعوت اقشار و اصناف مردم در سنين مختلف ، ويژگي هاي نماز مطلوب ، موانع نماز ، مخالفان نماز، نماز و انقلاب اسلامي ، نماز و دفاع مقدس ، نماز دولتمردان ، و ….

رسانه و صدا و سيما با ظرفيت ها و قالب ها و توانايي هايي كه دارد مثل :

گفتگو، پرسش و پاسخ، نمايش، تصوير ، مسابقه ، مناظره ، فيلم و سريال ، مستند ، مصاحبه ، سخنراني، شعر خواني، موسيقي ، تاريخ ادبيات ، فرهنگ و هنر معرفي الگوها و …

فرهنگ عمومي كه تحت تاثير دانش ها و بينش ها و ارزشهايي است كه به مردم عرضه مي شود به شدت متاثر از اين رسانه پرقدرت فراگير است.

محققاني در سالهاي اخير سطح دينداري مردم ايران را اندازه گيري كرده اند و درباره ابعاد چهارگانه دينداري بعد اعتقادي ، بعد احساسي، بعد مناسكي و بعد پيامدي، در بين مردم و به ويژه جوانان پرس و جو و كنكاش كرده اند. از مجموع اظهار نظر هاي مردم دريافته اند كه بيشترين تاثير دينداري را با سطح بزهكاري مخاطبان در برابر هم نهاده اند بيشترین تاثير را در نماز آنان ديده اند.

بر اين اساس است که رسانه صدا و سيما مبتني بر مباني و اصول اسلامي و با توجه به يافته هاي دهها تحقيق ميداني كه در رشد دهه اخير درباره نماز خواني يا بي نمازي مردم صورت گرفته است و متناسب با سن و تحصيلات و نياز مخاطبان در بهترين قالبها محتواهايي را تهيه و در معرض ديد و شنيد مخاطبان ميليوني خود بگذار .

نوشته حاضر پيشنهاداتي بر همين اساس است اميد كه همه دست اندركاران توليد برنامه محققان ، نوسندگان، پردازشگران ، كارگردانان ، تهيه كنندگان ، بازيگران ، تدوين كنندگان و … با عشق و اعتقاد به اين موضوعي كه پیامبر عزيز اسلام فرمود بهترين موضوع است ” الصلاة خير موضوع” بينديشيد و آثاري متفاوت و ماندگار كه نتيجه اش ايجاد صلح و صفا بين مخلوق و خالق باشد بيافرينند و چه رنگي بهتر از رنگ خدا ” و من احسن من الله صبغة” [1]و چه سخني نيكوتر از دعوت به خدا ” و من احسن قولا من دعا الي الله” [2] چرا كه همه رنگ ها محو خواهد شد و همه موجودات فاني و آنچه مي ماند خداست و رنگ خدا و كار براي خدا ” كل شي هلاك الا وجهه“[3].

پرورش ريشه هاي فطري نماز يا احساسات مذهبي

از ويژگي هاي جهان امروز امكان سريع و ملموس ارتباط انسان ها با همديگر است. وسايل ارتباط جمعي شرائطي را فراهم كرده كه هر كسي هر كجاي زمين و هر ساعتي از شبانه روز امكان ارتباط با ديگران را دارد و مي تواند اعتقادات، تفكرات ، ايده ها ، پشنهادات ، انتقادات خود را با ديگران در میان بگذارد. از ديگران تاثير بپذيرد و در ديگران تاثير بگذارد. حال كه چنين است بايد نظام اسلامي و پاسداران فرهنگ اسلام براي مصونيت بخشي از هواداران خود بايد از زباني استفاده كنند كه قابل فهم و قابل پسند براي مردم با هر زبان و ديني و آئيني كه دارند باشد. جوان مسلمان بايد به زباني مسلح شود كه وقتي بخشی از دين خود را بيان كرد مخاطب او بگويد منطق تو را فهميدم و ايده تو را پسنديدم.

ضرورتي ندارد منطق و ايده او را بپذيرد همينكه تفاهم و تراضي حاصل شود گام بلندي از جانب جوان مسلمان برداشته شده است و با اين حركت هم خود بر آئين مسلماني استوارتر و مصمم تر مي ماند و هم زمينه انتشار اين فرهنگ فراهم مي شود. اما اگر نمي داند با چه زباني از دينش ، از مناسك ديني و كتاب دينش از پيامبرش از احكامش دفاع كند نمي داند چه تعريفي از نماز از حجاب از روزه و … داشته باشد مجبور است از موضع ضعف در انتظار دريافت پيام طرف مقابل باشد. اين زبان مشترك همان زبان فطرت است كه پيامبران نيز براي دعوت خود از آن استفاده كرده اند زباني كه مردم همه مي فهمند و مي پسندند .

كشف ريشه هاي فطري نماز و راههاي پرورش اين احساسات مذهبي در قالب هاي هنري و نمايشي كاري بس بزرگ و مؤثر است كه با استقبال حقيقي خيل مخاطبان روبرو خواهد شد و موضوع نماز را در دستگاه فكري آنان قرار خواهد داد. در اين نوشته به برخي از آن ها اشاره مي شود .

۱- احساس سپاسگزاري

يكي از ريشه هاي نماز تشكر از خداوند است نماز مي خوانيم تا از نعمت هاي بي شمار و الطاف بي اندازه خداي بزرگ و مهربان سپاسگزاري كرده باشيم تا ادب و لياقت خود را در برابر افريدگار بخشنده نشان داده باشيم. وقتي كسي به ما لطفي كرد و هديه اي داد اين پيامها را دريافت مي كنيم .

۱- احساس مي كنيم هديه دهنده ما را دوست دارد. هديه را نشاني از مهر مي دانيم هر چه هديه بيشتر نشاني از لطفي برتر و مهري افزونتر و اين احساس تمام انسانها هست و اختصاصي به مسلمانان ندارد .

۲- احساس مي كنيم هديه دهنده دوست دارد كه ما از هديه او خوب استفاده كنيم. اگر هديه او را بلا استفاده بگذاريم و يا در جهتي كه او دوست ندارد استفاده كنيم و يا بد استفاده كنيم رنجيده خاطر خواهد شد .

مثلا اگر هديه دهنده گلي به ما هديه داده دوست دارد آن را ببوييم تا ساعتي از بوي خوش آن بهره ببريم. اگر ليوان آبي آورده دوست دارد بنوشيم. اگر قلمي داده دوست دارد بنويسيم حرفهاي خوب و با خط خوش. اگر دوربيني هديه داده  دوست دارد عكس بگيريم عكس هاي خوب با هنرمندي و ذوق. اگر ضبط صوتي داده دوست دارد صداهاي خوب و سخنان خوب را با كيفيت خوب ضبط و پخش كنيم و از هديه او بهره ببريم. اگر گل خوشرنگ را زير پا له كنيم يا آب زلال گوارا را دور بريزيم و يا از قلم روان آنقدر استفاده نكنيم كه خشك شود و يا با دوربين عكس زباله و ذغال بگيريم و يا با ضبط صوت صداهاي ناهنجار و سخنان ناپسند را ضبط كنيم چه خواهد شد؟ احساس ما مي گويد اين لطف ادامه پيدا نخواهد كرد. اين مهرورزي تكرار نخواهد شد. وقتي هديه دهنده شاهد بهره برداري هديه خويش شد به شوق مي آيد تا هداياي ديگري ببخشد و اين احساس در تمام انسانها با هر دين و آييني هست .

۳- وقتي به ما هديه اي داده شد احساس مي كنيم در برابر هديه دهنده بايد عكس العملي نشان دهيم كه آن را تشكر مي ناميم. عكس العملي با كلمات يا عكس العملي با حركات با تمام ميل و احساس به او مي گوييم متشكرم ، ممنونم ، محبت كرديد. براي اين سخن هر كسي با فرهنگ خود واژگاني را بر مي گزيند و اعلام مي كند و گاهي بجاي كلمات از حركتي استفاده مي كنيم. مثلا دست به سينه مي گذاريم و يا دست خود را در برابر او تكان مي دهيم يا دست به پيشاني مي گذاريم و يا بر اساس آداب و رسوم جامعه اگر حركتي را براي اين كار قرارداد كرده اند استفاده مي كنند. راننده ها براي تشكر بوق مي زنند و در شب چراغ روشن و خاموش مي كنند و …

و اگر كسي هدايايي را دريافت كرد اما هيچ عكس العملي نشان نداد نه با كلمات و نه با حركات او را سرزنش مي كنيم. و اين لقبها را درباره او بكار مي بريم: اي ناسپاس، اي نمك نشناس، اي بي احساس، اي بي شخصيت و اي … و اين احساس را هم در تمام انسانها مشاهده مي كنيم.

۴- احساس مي كنيم كه تشكر خوب ما زمينه ساز هدايايي ديگر است. تشكر ما علاوه بر اينكه نشاندهنده ادب و انسانيت ماست نشانه اي از لياقت و شايستگي از ما را به نمايش مي گذارد. مي خواهيم بگوييم اي شخص كريم من لايقم. احساس مي كنيم روحيه تشكر زايش ايجاد مي كند. فيض بخشي و بخشندگي را توسعه مي دهد. وقتي هديه گيرنده عكس العملي نيكو و زيبا نشان داد هديه دهنده به شوق آمده، چشمه مهرش جوشان شده و لطف خود را چندين و چند برابر مي كند و رابطه تعاملي مهر، گسترش پيدا مي كند .[4]

۵- احساس مي كنيم نسبتي وجود دارد بين قيمت هديه و نوع تشكر

كسي كه خودكاري ۷۰ توماني هديه گرفته به گفتن يك كلمه بسنده مي كند اما اگر روان نويس ۷۰۰ توماني باشد با كلماتي بيشتر. وقتي خودنويسي ۷۰۰۰ توماني مي شود با احساس بيشتر. زماني كه سكه اي ۷۰.۰۰۰ توماني دريافت كند با جملاتي طولاني تر و احساسي عميق تر. و آنگاه كه كامپيوتري ۷۰۰.۰۰۰ توماني و يا اتومبيلي ۷.۰۰۰.۰۰۰ توماني يا خانه اي ۷۰ ميليون توماني و يا كارخانه اي ۷۰۰ ميليون توماني بعنوان هديه دريافت كند برخوردي متفاوت خواهد داشت. كسيكه قلبش با مشكل روبرو است و يا كليه اش از كار افتاده و توان مالي درمان و مداوا ندارد و روبرو مي شود با كسي كه بدون چشم داشت و بدون منت يكي از كليه هايش را به او تقديم مي كند اين هديه تا پايان عمر فراموش نمي شود. چه روزها و شبهايي كه هديه گيرنده بياد هديه دهنده مي افتد. تصويرش بر قلب او نقش بسته نامش بر زبان او تكرار مي شود. و چه بسا بياد او اشك مي ريزد و از لطف او ياد مي كند.

آري عكس العمل ما در زماني كه هديه اي دريافت مي كنيم به عواملي بستگي دارد يكي ارزش هديه و جايگاه آن هديه در زندگي و سرنوشت ماست و اين احساس در تمام انسان ها وجود دارد.

۶- احساس مي كنيم واژگاني كه براي تشكر انتخاب مي كنيم و يا حركت ها و نمادهايي كه براي تشكر بكار مي بريم بايد با خوش آيندي هديه دهنده همراه باشد. چون مي خواهيم او را شاد كنيم نگاه مي كنيم او از چه كلماتي خوشش مي آيد چه واژه هايي را دوست ندارد او چه زباني و چه زماني را دوست از همان زبان و زمان استفاده مي كنيم دقت مي كنيم كه او چه رفتاري، چه حركت هايي ، نمادهايي را مي پسندد دقيقا از همان رفتار و حركت ها بهره مي جوييم چرا كه تمام هدف ما جلب رضايت اوست اين احساس نيز در تمام انسان ها هست .

راههاي پيشنهادي پرورش احساس سپاسگزاري از خدا بوسيله رسانه

۱- شمارش نعمت هاي خداوند

شمارش نعمت روحيه سپاسگزاري را شكوفا مي كند در حديث آمده كه خداوند به موسي كليم پيغام داد كه مردم را عاشق من كن حضرت موسي به فرشته وحي گفت راه و روش آن را نمي دانم جبرئيل از آسمان پيغام آورد كه خدايت مي فرمايد : نعمت هايم را برايشان بشمار عاشق من مي شوند. نعمت شماري روش پيشنهادي خداست روشي كارآمد و اثر بخش. قرآن كريم در دو آيه مي فرمايد : اگر بخواهيد نعمتهاي خدا را بشماريد نمي توانيد[5] و در پايان آيه … به مهرباني و آمرزش خدا و در پايان آيه ….. به ناسپاسي و بي توجهي انسان اشاره دارد خدا بسيار مهربان و انسان بسيار ناسپاس اين تصوير قرآن از انسان تربيت نشده است .

رسانه مي تواند در برنامه هاي متنوع به فراواني و رنگارنگي نعمتهاي الهي مردم را توجه دهد تا مخاطب، خود را همچون ماهي غرق در نعمت هاي خدای مهربان احساس كند و جدا شدن از اقيانوس مهر الهي را پايان حيات خويش بداند.

در قرآن كريم هزار نعمت از نعمت هاي خداوند نامبرده شده كه ذكر اين نعمتها مهر خداوند را در دلها افزون و روحيه پرستش را تقويت مي كند. فراخوانهاي نعمت شماري، مسابقاتي كه جوهره اش شمارش نعمت هاي الهي مي باشد. قرائت اشعاري كه به نعمت هاي خداوند اشاره دارد مي تواند موضوع صدها برنامه رادیويي و تلويزيوني و قالب هاي مختلف باشد.

۲ – نمایش نعمت

گاهی انسان از ارزش و اهمیت هدیه ای که دریافت کرده بی خبر است. از این رو عکس العمل مناسب نشان نمی دهد اما اگر آگاه شود که دانه ای در دست اوست گوهری است گرانبها که گوهر فروشان در جستجوی آنند و به قیمتی گزاف خریدار آنند به حقیقت شکرگزاری خواهد کرد.

یکی از روش های تربیتی پیامبران و اولیاء خدا توجه دادن انسان ها به نعمت های خداوند و ارزش آنهاست همانطور که گفته شد در قرآن کریم بیش از ۱۰۰۰ نعمت نام برده شده و درباره آنها توضیحاتی آمده است که به نظر نگارنده می تواند دستمایه ۱۰۰۰ برنامه باشد که در هر برنامه در قالبهای مختلف و با استفاده از جذابیت های رسانه نعمتی از نعمت های خداوند بگونه ای معرفی شود که مخاطب را تا مدتی به فکر وا دارد. به حسابگری خویش به سرزنش خویش وا دارد. راستی تا کنون در برابر این نعمت ارزشمند تو چه عکس العملی در برابر خدای کریم نشان دادی. و نتیجه دیدن یا شنیدن آن برنامه یک گام حرکت بسوی بندگی خدا باشد. بیداری انسان و شناخت خدایی که او را دوست دارد و هدایای گران قیمتی به او داده و هم اکنون نیز از هدایای او بهره مند است و آنگاه در پیشگاه خدای بزرگ و بی نیاز سر تعظیم فرود آمدن و سپاس گفتن این نتیجه ای است که اگر در پی آن برنامه باشد برنامه موفقی خواهد بود.

نام برخی از نعمت هایی که در قرآن نام برده شده است :

۱- نعمت های جسمی :

چشم ، گوش ، زبان ، لب ، صورت ، گردن ، دست ، پا ، سینه

۲- نعمت های روحی :

جان ، آرامش

۳- نعمت های مادی

خوردنیها ، گوشت

۴- نعمت های معنوی

هدایت ، عقل ، پیامبران ، کتابهای آسمانی

۵- نعمت های اجتماعی

وحدت ، استقلال ، آزادی ، عزت ، خودکفایی ، همبستگی ، برادری ، جمعیت ، حکومت ، قدرت ، پیروزی بر دشمن ، نجات از طاغوت

۶- نعمت های طبیعی

زمین ، آسمان ، خورشید ، ماه ، باد ، باران ، آب ، دریا ، درخت

۷- نعمت های آخرتی

بهشت ، پاداش ، رضوان الهی

۲- احساس ستایشگری

یکی از ریشه های فطری نماز شناخت و ستایش آفریدگار جهان است. آفریدگار بزرگی ها و زیبایی ها. احساس ستایشگری در فطرت تمام انسانها هست و به آموزش نیاز ندارد. انسانها وقتی با صدای خوب ، سخن خوب ، نقش زیبا ، طرح زیبا ، چهره زیبا ، بنای عظیم ، محصولی شگفت آور ، خطی خوش ، شعری زیبا ، نشری دلپسند روبرو می شوند اولا جذب زیبایی و عظمت می شوند.

ثانیاً زیبایی و عظمت را می ستایند.

ثالثاً خود را به آفریننده آن اثر زیبا و بزرگ نزدیک می کنند.

رابعاً دوست دارند خود خالق یک اثر هنری زیبا و یا محصولی بزرگ باشند. وقتی جمعی وارد نمایشگاهی که آثار هنری یک هنرمند به نمایش گذاشته شده می شوند و از زیبایی ها و دقت های بکار رفته لذت می برند به دنبال کسی می گردند که خالق آن آثار است تا احساس خود را بیان کنند و اگر او را نیافتند به دنبال دفتری هستند تا احساس خود را برای هنرمند بنویسند. و هر کس با زبانی و به نوعی این احساس را اظهار می کند ابراز می کند. و اگر کسی در معرض آثار زیبا قرار گرفت و هیچ عکس العملی نشان نداد دیگران او را نکوهش می کنند و با این واژگان با او روبرو می شوند ای بی تفاوت ، ای بی ذوق ، ای بی سلیقه ، ای بی فرهنگ و ای …

احساس زیبایی دوستی و عظمت یابی در نهاد تمام انسانها هست و همین فطرت پاک انسانهاست که مستمراً آثار زیبا و جذاب و با عظمت و شگفت آور را به جامعه بشری عرضه می کند اما یک غفلت !!!

چطور شده که انسانها نسبت به انواع زیبایی ها و اقسام بزرگی ها حساسیت نشان داده و به شکل های مختلف آنها را مدح می کنند ستایش می کنند تقدیر می کنند اما نسبت به آیات و نشانه های خدا که در فضای زندگیمان موج می زند و به هر سو که نگاه می کنیم تابلوهای زیبای خدا چشم های ما را مجذوب خود می کند و عظمت های خلقت خدا دل و ذهن ما را مبهوت می کند هیچ عکس العملی نشان نمی دهیم. آیا به راستی نظام تعلیم و تربیت جهان امروز چه فرایندی را طی می کند که چشمان انسان را خالق از این همه زیبایی و عظمت می بندد و با اینکه چشم دارد اما نمی بیند گوش دارد اما نمی شنود دل دارد اما درک نمی کند چرا اینقدر غفلت.

خاطره

در ماه مبارک رمضان سال ۱۳۷۰ در خدمت استاد عزیزم حضرت حجت الاسلام والمسلمین قرائتی سفری تبلیغی داشتیم به چهار کشور اروپایی سفری پرخاطره و درس آمور در ایام لیالی قدر در شهر پاریس بودیم سحرگاهی که از مراسم احیا بر می گشتیم کنار خیابانی صفی طولانی از انسانها ایستاده بودند. حاج آقا قرائتی پرسید اینجا هم صف است گفته شد این صف موزه است. از مهمترین موزه های دنیا موزه لوور پاریس است. حاج آقا اظهار تمایل کردند که از موزه بازدیدی داشته باشند بلیط تهیه شد و یکی از اساتید دانشگاه سورن متخصص در همین رشته ایرانی و پدر شهید راهنمای گروه شد. وارد سالنی شدیم که تراکم جمعیت بیش از حد بود حاج آقا پرسید این جا چه خبر است؟ راهنما گفت در این سالن یک تابلو نقاشی به نمایش گذاشته شده آنقدر این نقاشی مهم است که آمریکایی ها اظهار تمایل کرده اند که با زیر دریایی به مدت یک ماه از این موزه به آمریکا ببرند و آنها تماشا کنند. جمعیت را شکافته جلو رفتیم استاد شروع کرد وصف تابلو و نقاش آن سخن گفتنی تابلو نقاشی لبخند ژکوند اثر ….. بود در حین توضیحات استاد احساس کردم حاج آقا قرائتی نیستند پریشان شدم که برای ایشان چه اتفاقی افتاده پس از لحظاتی ایشان را در گوشه سالن دیدم که روی زمین ناراحت نشسته. به شوخی گفتم حاج آقا این خانم که لبخند می زد چرا چهره شما را غم گرفته. اما دیدم ایشان بدون اینکه تبسمی کند غرق ناراحتی است پرسیدم حاج آقا آیا کسی به شما توهین کرده است؟ آیا خسته شدید؟ گفتند نه پرسیدم پس چرا ناراحتید؟ گفتند ۴۰۰ سال قبل تصویری را نقاشی کرده سالهاست که صاحبان ذوق و علاقه مندان به هنر به این موزه می آیند و این نقاشی را می بینند و احساس خود را نسبت به نقاش در دفتری می نویسند و او را ستایش می کنند و این کاری است طبیعی و درست اما سوال من این است که آیا نقاشی مهم تر است یا نقاش؟ من گفتم نقاش گفتند: چطور از آفریننده نقاشی که نقاش ایتالیایی می باشد ستایش می کنند اما از آفریننده نقاش که خدا باشد چرا حرفی نیست. این انسان چگونه تربیت شده که عکس طاووس را می بیند کف می زند خود طاوس را می بیند خاموش است. عکس گیلاس را می بیند تقدیر می کند ستایش می کند خود گیلاس را می بیند دم بر نمی آورد انسانها کجای راه را اشتباه آمده اند که در برابر اینهمه زیبایی و عظمت ساکت و بی تفاوت هستند اگر انسان از این غصه دق کند می ارزد.

پایین برج ایفل یستاده لب به ستایش باز می کند. اما سالهاست که تماشاگر برج مینا و آسمان آبی است حرفی نمی زند. از دقت و انضباط کارکرد ساعتی سوییسی که ساخته دست بشر است اظهار شگفتی کرده و سازنده اش را می ستاید اما از دقت و نظم و هماهنگی کرات آسمانی که از صد سال قبل تقارن آنها را حتی به کمتر از ثانیه پیش بینی می کنند سخنی نیست قتل الانسان ما الکفره مرگ بر انسان که چه قدر ناسپاس است .

نقش رسانه

رسانه در برنامه های متعدد و قالب های متنوع می تواند با به تصویر کشیدن زیبایی ها و عظمت های خلقت خدا و با بکار بردن ادبیاتی ویژه کاری کند که لبهای میلیون ها بیننده را به تسبیح و تقدیس و ثنای آفریدگار زیبایی ها بگشاید.

در کتاب آسمانی ما و سخنان پیامبر اعظم و امامان معصوم (ع) صدها و هزاران بار به توجه دادن انسانها به زیبایی های خلقت و بزرگی های خلقت اشارت رفته است بیش از ۷۰۰ آیه و هزاران حدیث سرمایه ای است که در اختیار برنامه سازان است توجه به دنیای آسمانها ، ستاره ها ، کهکشانها ، دنیای پرنده ها دنیای دریاها و ماهیها و حیوانات فوق العاده زیادی دنیای حشرات و حیوانات ریز ذره بینی که دنیایی از شگفتی هستند. دنیای سنگ ها ، خاک ها ، گیاهان ، حیوانات با تنوع و گستردگی که دارند و نیز آفرینش خود انسان که این آیه ها می تواند بگونه ای موضوع برنامه ها شود که بیننده را از نشان به صاحب نشان متوجه سازد و این هنر مجموعه عوامل برنامه ساز است.

دو نوع برنامه از طبیعت :

ما هم اکنون شاهد هزاران برنامه تولید شده از طبیعت هستیم که توسط نظام سکولار در دنیا ساخته می شود هستیم. میلیونها ساعت برنامه های جذاب از زوایای مختلف طبیعت تولید و برای اهالی دنیا پخش می شود اما بجای توسعه فرهنگی بندگی خدا فرهنگ خدا فراموشی و اتکاء انسان بر خود و مستی و غرور انسان اعلام بی نیازی از خدا و ایستادن روی پای خود و تکیه به عقل و علم و تکنولوژی حاصل می شود. متاسفانه برخی از همفکران و هواداران داخلی آنان نیز بر همان نظم برنامه می سازند و تولید برنامه به رنگ خدا را کسر شأن خود می دانند و بجای خلقت واژه طبیعت را بکار  می برند .

به یک نمونه از تعالیم مدرسه ای خود نگاه کنیم

بچه های ما در اولین کتاب مدرسه ای خود می خوانند باران آمد و از همان روز اول می آموزند که آمدن باران پدیده ای طبیعی است. اما این باران چه کسی فرستاد برای چه کسانی و انسانها چه عکس العملی باید نشان دهند سخنی نیست. اما وقتی به سراغ قرآن کریم می رویم می بینیم ۲۹ بار به بارش باران اشاره کرده اما چگونه؟ دوازده بار با واژه انزل او فرستاد ده بار با واژه انزلنا ما فرستادیم دو بار با واژه نزل خداوند به تدریج فرستاد دو بار نزلنا ما به تدریج می فرستیم سه بار با واژه نزل خداوند به تدریج باران می فرستد. در جای جای قرآن سخن از خالق است و خواننده این آیات همراه با آشنایی با خلقت در جستجوی آفریننده خلقت است تا در برابر او تعظیم کند.

آب سرچشمه حیات موجودات زنده ( هود ۷ / انبیاء ۳۰/ نور ۴۵/ عنکبوت ۶۳/ بقره ۱۶۴/ جاشیه ۵/ روم ۲۴/

باران : آبی از آسمان (نحل۱۰) آبی پاکیزه (فرقان ۴۸) آبی به اندازه (زخرف ۱۱) آبی پر برکت (ق ۹)

بارش تگرگ : نباء ۱۴ / بارش پی در پی باران انعام ۶/ عبس ۲۵/ بیرون آمدن باران از لابلای ابرها نو ۴۳ / ذخیره سازی آب باران در زیر زمین موضون ۱۸/ زمر۲۱/حجر۲۲/

ذخیره سازی آب باران در زیر زمین موضون ۱۸ / زمر / حجر ۲۲ /

رویش گیاهان رنگارنگ و متنوع لقمان ۱۰ / زمر ۲۱ / سجده ۲۷ /

پدید آمدن باغهای سر سبز و میوه های رنگارنگ اعراف ۵۷ / نمل ۶۰ / ق ۹ / نحل ۱۰ / بقره ۲۲ / فاطر ۲۷ / انعام ۹۹ / رعد ۴ /

پیدایش مراتع نازعات ۳۰/

سرسبزی زمین حج ۶۳ /

نقش باد در حرکت و پیدایش ابرها روم ۴۸ / فاطر ۹/ اعراف ۵۷ /

نقش باد در بارور کردن گیاهان حجر ۲۳

نقش باد در بارش باران فرقان ۴۸/اعراف ۵۷/ روم ۴۶

پدیده شگفت آور گردش بادها جاشیه ۵/ بقره ۱۶۴/

نقش باد در حرکت کشتی ها یونس ۲۲/

ابرهای باران زا رعد ۱۲/ نباء ۱۴/ واقعه ۶۹ /

ابرهایی همچون سلسله کوهها نور ۴۳ /

ابرهای معلق بین زمین و آسمان بقره ۱۶۴ /

رعد و برق روم ۲۴/ رعد ۱۲ / نور ۴۳ / بقره ۱۹ / رعد ۱۳

کوهها میخهای زمین نباء ۶

کوهها لنگرهای زمین نازعات ۳۲ / مرسلات ۲۷ / رعد ۳ / حجر ۱۹ / نحل ۱۵ / انبیاء ۳۱/ نحل ۶۱ / لقمان ۸۰ / فصلت ۱۰ / ق ۷/

کوههای رنگارنگ فاطر ۲۷

استقرار کوهها غاشیه ۱۷

حرکت کوهها نمل ۸۸

کوهها خانه زنبورداران نحل ۶۸

کوهها پناهگاه آدمیان اعراف ۷۴ / حجر ۸۲ / نحل ۸۱ / شعراء ۱۴۹ / هود ۴۳ /

کوهها مظهر صلابت احزاب ۷۲ / اعراف ۱۴۳

کوهها با قامتی برافراشته مرسلات ۲۷ / اسراء ۳۷

همنوا شدن کوهها با داود پیامبر انبیاء ۷۹ / سباء ۱۰ / ص ۱۸

سجده کوهها در برابر خدا حج ۱۸

فروتنی کوهها در برابر قرآن حشر ۲۱

متلاشی شدن کوهها در آستانه قیامت طه ۱۰۵ / واقعه ۵ / معارج ۹ / قارعه ۵

نهرها و چشمه ها دخان ۲۵ / انعام ۶ / نوح ۱۰/ ابراهیم ۳۲/ رعد ۳ / نحل ۱۰ /

جریان آب چشمه ها شعراء ۱۳۳

دریاها و ماهیها و صدفها و مرواریدها نحل ۱۴

دریای شور و شیرین در کنار هم فرقان ۵۳/ الرحمن ۱۹ / فاطر ۱۲

جنگل های انبوه انعام ۱۴۱ / نباء ۱۴ /

مراتع نازعات ۳۱ / عبس ۲۶ و ۳۱ / اعلی ۴ / نحل ۱۰ /

دنیای حیوانات

حیواناتی که بر شکم راه میروند نور ۴۵ /

حیواناتی که بر روی دوپا راه می روند نور ۴۵

حیواناتی که روی چهار دست و پا راه می روند ۴۵

در ۱۵۴ آیه از ۵۲ سوره قرآن درباره دنیای حیوانات ذکری به میان آمده است .

حیوانات اهل مثل گاو ، گوسفند، بز ، سگ ، اسب ، الاغ ، قاطر

حیوانات وحشی مانند گرگ و شیر

پرندگان مانند کلاغ / هدهد / بلدرچین

حشرات مانند زنبور عسل / مورچه / ملخ / شپش / پشه / مگس / موریانه / عنکبوت آبزیان مانند ماهی / صدف / نهنگ

زیبایی و عظمت ستاره ها را هر گونه می توان به تصویر کشید نتیجه نوع اول توجه به آفریننده این همه زیبایی و عظمت و انس با او و سر سائیدن بر آستان او و اطاعت از فرمان او و دوری از نهی های او و نزدیک تر شدن به ساحت او و پرستش و ستایش او و در پایان پر کشیدن به سوی او. و نتیجه دوم توجه انسان و دانایی ها و بزرگی ها و توانایی ها انسان و اکتشافات اختراعات بلند پروازیهای انسان و ناسپاسی خدا پشت کردن به خدا کفر ورزیدن به خدا شرک ورزیدن به خدا دروغ گفتن به خدا بی صداقتی با خدا و در نهایت خود را بجای خدا گذاشتن و فرعون وار در آبهای غرور و مستی هلاک شدن است. ببینید تفاوت برنامه از کجاست تا به کجا ؟! تفاوت آموزش از کجا تا به کجا !! دانشجوی نماز خوان نزد طبیبی چون ابن سینا وارد می شد پس از چند سال پزشکی نماز شب خوان فازغ التحصیل می شد اما الآن چگونه است که هر چه بر دانش دانشجویان افزوده می شود بر عبودیت و بندگی آنها افزوده نمی شود این چه عاملی است که بجای خداپرستی خود پرستی و بجای بزرگی خدا بزرگی خود نتیجه می دهد .

شیوه قرآن در بیان ایات و نشانه ها و زیبایی ها و عظمت های خلقت این است که قدم به قدم نام خالق را ببرد او می آفریند او به تقدیر می کشد. او نازل می کند او زنده می کند او می میراند او نظم می بخشد. اما شیوه سکولار این است که اینگونه است نظم هست، زیبایی هست ، هماهنگی هست ، اما نسبت به خالق آنها ساکت است.

معرفی زیبایی ها و عظمت های خلقت می تواند احساس ستایش گری از خدا را پرورش دهد گفته شد که در قران کریم نزدیک به ۷۰۰ بار در طبیعت و خلقت خداوند آمده که به می توان ۷۰۰ برنامه جذاب و تاثیر گذار با ادبیات خدا پرستی و بندگی خدا تولید و پخش کرد که حاصل آن توسعه فرهنگ نماز باشد. در این قسمت به برخی از موضوعات اشاره می شود .

۱- فصل بهار و زنده شدن زمین (جاثیه ۵) حج ۶۳

۲- آفرینش انسان از خاک ( روم ۲۰)

۳- آفرینش همسر برای انسان (روم ۲۱)

۴- آفرینش آسمانها و زمین (روم ۲۲)

۵- رفت و آمد شب و روز (روم ۲۲)

۶- برپایی نظام آسمان و زمین (روم ۲۵)

۷- بادهای نوید بخش (روم)

۸- تنوع شکلها و زبانها (روم ۲۲)

۹- پدیده خواب در شب و روز ( روم ۲۳)

۱۰- پدیده رعد و برق (روم ۲۴)

۱۱- حرکت کشتی ها در دریاها و اقیانوس ها ( لقمان ۳۱)

۱۲- خورشید ( فصلت ۳۷)

۱۳- ماه ( فصلت ۳۷)

۱۴- آفرینش زمین ( علیرغم حرکت های مختلف)

۳- احساس پناه جویی

یکی از ریشه های فطری نماز احساس پناه جویی است

انسان علیرغم توانایی هایی که دارد آسیب پذیر است و خطرات و آفتها و آسیب های مادی و معنوی ، جسمی و روحی ، او را تهدید می کند و او به هنگام خطر به دنبال پناه دهنده ای مطمئن، مقتدر و مهربان که هم خطر را بشناسد و هم قدرت دفع خطر را داشته باشد و هم به او مهر بورزد می گردد. و زمانی که چنین پناه دهنده ای را دریافت به سراغ او می رود و با کمال اخلاص و خضوع دست نیاز بسوی او دراز می کند و کمک می خواهد حتی وقتی مضطر و درمانده شد گریه می کند ناله می کند نعره می زند فریاد می زند التماس می کند و کمک می طلبد این احساس در تمام انسانها با هر دین و آئینی وجود داردوقابل فهم برای همه است.

نقش رسانه

رسانه می تواند با شمارش خطرها و نمایش خطرها و معرفی خداوند مقتدر مطلع مهربان پای میلیونها انسان را به معابد و مساجد باز کند. انسانهایی که از روی خلوص احساس نیاز می کنند دست نیاز بلند کرده و از خدای بی نیاز طلب کمک می کنند این توجه و بیداری را رسانه می تواند در مخاطبان خدا ایجاد کند.

احساس نیایش گری

یکی از ریشه های فطری نماز احساس نیایش گری است قران کریم می فرماید شماها نیازمندان بدرگاه خداوند هستید و خداوند بی نیاز از جهانیان است انسان علیرغم دارایی های مادی و معنوی که می تواند کسب کند به شدت نیازمند است نیازمند دیگران نیازمد طبیعت و در حقیقت نیازمند خدای جهان وقتی زندگی او با آرامش همراه است دم بر نمی آورد. وقتی نیازهایش بطور طبیعی برآروده می شد خاموش است. اما وقتی به مشکل بر می خورد و دست های خالی خود را می بیند بسوی این و آن دراز می کند و وقتی مایوس شد به سوی آسمان دراز کرده و از خدای خویش طلب نیاز می کند .

نقش رسانه

رسانه می تواند با شمارش نیازها و نمایش زیبای نیازهای متنوعی که در زندگی مادی و معنوی ، فردی و اجتماعی ، جسمی و روحی انسانها احساس نیایشگری را پرورش دهد .

رسانه می تواند با به تصویر کشیدن دعاهایی که در کتاب آسمانی قران آمده (۱۶۰ مورد ) و هزاران دعایی که از طریق پیامبر عزیز و معصومان پاک به ما رسیده که به قول امام خمینی از افتخارات و ویژگی های مکتب شیعه همین ادعیه است رسانه می تواند در قالب های مختلف با پخش صدای دلنواز دعا با انعکاس ترجمه های دعا با تحلیل محتواهای دعاها و با درج این نیازها در متن و یا لوگوهای فیلم ها و سریالها این احساس را پرورش دهد و با تولید و پخش این برنامه میلیون دست را به سوی آسمان جهت داده و میلیون ها دل را آسمانی کند و سرچشمه هستی را که مبدا تمام دارایی ها ، دانایی ها ، توانایی ها ، زیبایی ها و پاکی هاست به خلق او معرفی کند. اگر انسان نیازمندی و احتیاج خود را بدرستی درک کنند و زندگی را فقط در زندگی خاکی دنیایی خلاصه نکند اگر احساس تشنگی و گرسنگی بحقیقت در او شکوفا شود شتابان بسوی چشمه آب حیات خواهد دوید. رسانه می تواند در برطرف کردن پرده های کاذب بی نیازی انسانها نقش ایفا کند و با زبان هنر به او بفهماند که انت الفقیر و هوالغنی و هل یرحم الفقیر الا الغنی و در پایان نماد عملی و تجسم حقیقی این نیاز خواهی به شکل نمازی که از سوی خالق بی نیاز نسخه اش پیچیده شده و همین مناسک عبادی است که وسیله ای برای ارتقاء و پاکی و رشد انسان می شود.

رسالت های رسانه در موضوع نماز :

شورای انقلاب اسلامی فرهنگی در طرح جامع نماز که در مرداد ماه سال ۸۴ به تصویب رسانه رسالتهای اقامه نماز را در چهار عنوان طبقه بندی کرده است تمهید، تبلیغ، تعلیم، تعمیق

۱- تمهید آماده سازی فضای فیزیکی و روحی روانی برای اقامه نماز در جای جای جامعه اسلامی

۲- تبلیغ اطلاع رسانی مناسب به مخاطبان

۳- تعلیم آموزش افکار ، افعال ، اسرار و آثار و شیوه های دعوت

۴- تعمیق گسترش فرهنگی غنی نماز و حرکت از سطح به عمق و توجه دادن نمازگزاران به مسئولیت های بزرگی که در قبال اقامه نماز دارند و برپایی نمازهایی که بیشترین بهره دهی فردی و اجتماعی را داشته باشد.

رسانه می تواند در تمام این حوزه های چهارگانه نقش ایفا کند و متناسب با ظرفیت ها و قابلیت های خود در تحقیق چشم انداز به سهم خود عمل کند.

رسول خدا(ص) نماز را از مسجدالحرام شروع کردند و از همان آغاز اصرار بر نماز جماعت داشتند. اما دیری نگذشت که از نماز ایشان در مسجدالحرام جلوگیری کردند. حضرت مکانی مسطح را در خارج از شهر مکه انتخاب کردند که مسلمانان با همان تعداد کم به صورت پنهانی در وقت های نماز از شهر خارج شده و در آن مکان همدیگر را پیدا کرده به امامت پیامبر خدا نماز جماعت می خواندند. تا اینکه مشرکان مطلع شدند و درگیری پیش آمد و اولین خونی که در اسلام ریخته شد در راه اقامه نماز جماعت بود. سیزده سال از بعثت پیامبر گذشت و هجرت آغاز شد رسول خدا روز دوشنبه وارد روستایی به نام قبا شد و بلافاصله به عنوان اولین اقدام در قبا شروع به ساخت مسجد کرد و تا پایان عمر به این مسجد رفت و آمد می کرد. قرآن از این مسجد که اساسش با تقوی و ایمان پی ریزی شده ستایش می کند.

روز جمعه پیامبر از راه دره ای وارد مدینه شد و اولین نماز جمعه را درهمان جا اقامه کرد. روز شنبه در مدینه مستقر شد و علیرغم اینکه کارهای مهم فرهنگی نظامی، انتظامی عمرانی اقتصادی را باید انجام می داد و نظام اجتماعی اسلام را بنیان گذاری می کرد اما اصرار پیامبر این بود که اولین کارش ساخت مسجد باشد و با کمک اصحابش مسجد النبی را ساخت و بعدها مدرسه ، محل استراحت و بازار بر اساس مسجد شکل گرفت .

مدتی گذشت جمعیت مسلمانان رو به افزایش بود و محلات و روستاها تقاضای ساخت مسجد می کردند و پیامبر موافقت می کرد و آنان را به ساخت مسجد ، کمک به مفروش کردن و روشن کردن و نظافت مسجد تشویق می کرد از اینرو احداث مسجد در هر نقطه نماد ورود مسلمانی به آنجا بود. ایجاد فضایی ساده ، تمیز که هر صبح و شام مسلمانان را در کنار هم می چیند و فقیر و غنی کوچک و بزرگ با کمال صفا و صمیمیت به نیایش خدا می پردازند جاذبه ای ایجاد می کرد که هر روز بر متقاضیان می افزود به چند حدیث در این مورد توجه لفرمایید .

۱-  خداوند در حدیثی قدسی به پیامبرش می فرماید :

خانه های من در زمین مساجد است این خانه ها برای آسمان می درخشند آنگونه که ستارگان برای ساکنان زمین پرتو افکنی می کنند. خوشا به حال بنده ای که در خانه خود وضو می گیرد آنگاه مرا در خانه ام زیارت می کند بی گمان زیارت شونده زائر خود را بزرگ می شمارد و مورد لطف قرار می دهد.

۲ – پیامبر (ص) از جبرئیل پرسید دوست داشتنی ترین مکانها نزد خداوند کدام است؟ جبرئیل پاسخ داد مساجد و دوست داشتنی ترین اهل مساجد کسانی هستند که زودتر از دیگران به مسجد می آیند.

۳ – امام صادق (ع) : به هنگام رویارویی با مشکلات و بروز غم و اندوههای دنیوی وضو بگیرد و به مسجد برود دو رکعت نماز بخوانید و برای برطرف شدن غم ها و مشکلات دعا کنید.

۴ – در حدیث آمده که مردم در رخدادها و حوادث طبیعی مثل خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی به مساجد پناه برند و نماز آیات بخوانند .

۵ – در حدیث آمده مسلمانی که به مسجد رفت و آمد می کند درقیامت پرچمدار بهشتیان است و دیگران پشت سر او به بهشت وارد می شوند و مسجدیان در بهشت همنشین صدیقان و شهیدان و پیامبرانند .

۶ – امیرالمونین (ع) فرمود :کسی که به مسجد رفت و آمد می کند دست کم یکی از هشت چیز نصیب او می شود .

برادری دینی که در راه خدا به او سود می رساند .

دانستنی نو و تازه که فرا می گیرد .

آیه ای از قران را که می فهمد .

گفتاری که او را به هدایت رهنمون شود را می شوند .

رحمت الهی را که انتظارش را نداشته دریافت می کند .

گناهی که به سبب روح خشیتی که در او پیدا شده ترک می کند .

گناهی که به سبب شرم از دوستان مسجدی ترک می کند.

[1] , [2] ,[3]- قرآن کریم

[4] – بد نيست اينجا خاطره اي از امام باقر (ع) نقل شود امام باقر (ع) روز عيد قربان در سرزمين مني مراسم را انجام داده و عرق ريزان و خسته وارد خيمه اي شدند يكي از دوستان سبد انگوري جلو امام نهاد به امحض اينكه امام خواست انگور ميل كند بينوايي وارد شد امام به او شاخه اي انگور هديه كرد اما مرد فقير بداخلاق گفت انگور نمي خواهم پول مي خواهم امام فرمود خدا خير دهد فقير دست خالي برگشت امام خواست مشغول خوردن انگور شود كه فقير ديگري وارد شد امام به او چند دانه ( يك شاخه ) انگور داد او هم با كمال ميل و ادب گرفت و گفت الحمد لله رب العالمين امام به شوق آمد و يك دو مشتي انگور به او داد او هم گرفت و گفت الحمد لل رب العالمين امام با كمال اشتياق تمام سبد انگور را به او تقديم كرد او هم گرفت و گفت الحمد لله رب العالمين امام برخاسته پولي آورد و به او داد او هم گرفت و گفت الحمدلله رب العالمين امام لباس هاي نو خود را به او هديه داد و … مي بينيد كه توسعه فرهنگ سپاسگذاري چه غوغايي مي كند.

[5]-قرآن کریم

 بیشتر بخوانید