نکاتی در نوشتن وصیتنامه

قرآن کریم دو دنیا را به ما معرفی می کند یک دنیای کوچک و یک دنیای بزرگ. یکی نزدیک و پست و دیگری دور تر و بلند. از تدابیری که به ما کمک می کند به آخرت فکر کنیم وصیت است. تعبیر قرآن این است که واجب است کتب علیکم الوصیه مثل کتب علیکم الصیام. ولی بر بعضی واجب است و بر همه مستحب، نکاتی در نوشتن وصیتنامه هست که به آن می پردازیم.

بر چه کسانی واجب است وصیت کنند

بر چه کسانی واجب است وصیت کنند آنهایی که بدهکارند. آنهایی که بدهکاری دارند به خدا و به مردم آنها واجب است و وصیتنامه بنویسند. مثلاً نماز قضا بدهکار است روزه بدهکار است باید بنویسد یا حج باید میرفت و مستطیع بود کوتاهی کرده و غفلت کرده یا خمس و زکات باید می‌پرداخته و نپرداخته. یا اقساطی را به بانک یا صندوقی بدهکار است یا مهریه همسرش را بدهکار است یا به دولت مانند مالیات و عوارض بدهکار است. آنهایی که بدهکارند واجب است وصیتنامه بنویسند و سالی یکبار تغییر دهند. بهتر است وصی را مشخص کنیم مثلا پسرم ،برادرم یا همسرم ایشان اجرا بکنند وصیت را. اجرای وصیت هم کار سختی است اگر خیلی پولدار باشیم که اجرای وصیت سخت است یک حقوقی برای آن وصی باید تعیین کرد. قرآن می فرماید وصیت را به معروف بنویسید یعنی پسندیده و حکیمانه عادلانه و عاقلانه باشد.

به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفتند یکی از مسلمان ها از دنیا رفته. پیامبر فرمود چه اموالی از خود به جای گذاشته؟ گفتند هیچ، تمام اموالش را در راه خدا داده است. پرسید بچه دارد گفتند بله بچه هم دارد. فرمود بچه دارد و اموالش را بخشیده است! شما چه کردید آنها هم گفتند دفنش کردیم پیامبر فرمود اگر زودتر گفته بودید اجازه نمی‌دادم در قبرستان مسلمانان خاکش کنید. کسی هست هفتاد سال عبادت می کند ولی یک وصیتنامه خوب نمی نویسد وصیتنامه باید تدبیر شده باشد. کسی که همسر و فرزند و بستگان فقیر دارد، خدا طراحی کرده که به آنها ارث برسد.یکی از نکاتی در نوشتن وصیتنامه این است که نباید طوری باشد که ضرر برساند.

نکته دیگر اینکه کسی که وصیت می کند اجازه دارد تا یک سوم اموال خود را وصیت کند امامان ما فرمودند از آن هم کمتر. با اینکه همش دارایی‌های خودش است اما اسلام اجازه نداده که برای همه تصمیم بگیرد. با این یک سوم می تواند مسجد بسازد به فقرا کمک کند و…  یا به یکی از ارث بر ها بگوید بیشتر به او بدهید ولی تا حد امکان توضیح دهد که اختلاف پیش نیاید. مثلاً بیماری کلیوی دارد هزینه زیاد دارد یا بین بقیه فقیرتر است یا به یکی از فامیلی که ارث نمی برد ولی فقیر است  وصیت کند به او بدهند. پس تا یک سوم دارایی اش را حق دارد. نکته دیگر ظلم در وصیت است که از گناهان کبیره است. کسی که از دنیا میرود نباید کاری کند که بین بازماندگان دعوا بشود. فرزندان مانند میوه های باغ هستند یک میوه ترش است یک میوه شیرین است این را ما باید بپذیریم که بچه های ما متفاوتند و از هر کدامشان جوری توقع داشته باشیم. طوری وصیت کنیم که بچه ها با هم مهربان باشد و بگویند خدا بیامرزد پدرم را به فکر همه ما بوده است، این هم یکی از نکاتی در نوشتن وصیتنامه.

یک تاجر تهرانی قبل از اینکه بمیرد همه پول‌هایش را داد به آیت الله العظمی بروجردی و گفت حضرت آیت الله من بچه هایی دارم که خیلی شر هستند و نمی خواهم پول به آنها برسد. وقتی از دنیا رفت پسر بزرگ آقا آمد پیش آیت الله بروجردی و گفت من شنیدم پدرم پول هایش را به شما داده است. شما این پول‌ها را می خواهید چه کار؟ شما می‌خواهید حوزه بسازید بعد یک کسانی بیایند و طلبه شوند بعضی ها خوب درس بخوانند بعضی ها مبلغ بشوند و بعد بروند تبلیغ کنند و برای ۵۰ یا ۶۰ نفر تبلیغ کنند و چند نفر تحت تاثیر قرار بگیرند و آدم شوند. حال من می خواهم به شما بگویم می خواهم آدم شوم پول ها را به من بده. آیت الله دستور داد تمام پول ها را به او بدهد اطرافیان اعتراض کردند که آقا این پسر شری است. آیت الله فرمود منطقش درست است می گوید از همین الان آدم میشود. پس از همین الان پول را به من بدهید چه بسا وضعیت خوب شود آن بی نماز نماز خوان شود یا روزه خوار باشد و بگوید خیلی با معرفت بود پدر ما از ما که خیری ندید در زمان زندگیش ولی خیلی بامعرفت بود و تصمیم بگیرد که خوب شود.

یکی از فامیل های امام صادق علیه السلام روزی با چاقو آمد که امام را بکشد جمعیت آنجا نشسته بودند جدایش کردند و به خانه اش رفت. همان شب امام وصیتنامه نوشت و در آن نوشت این مبلغ را به فلانی بدهید فلانی هم ارث نمی برد ولی فامیل بود. آشناها گفتند یا فرزند رسول الله این کسی است که آمده با چاقو شما را بکشد. امام  به یک آیه از سوره رعد اشاره کرد و فرمود ما باید کاری کنیم که به خاطر خلقیات و خوش رفتاری ما افراد از کار بد دست بکشند. نکته دیگر این است که وصیت نباید حالت انتقام داشته باشد دیدید که بعضی از پدر مادرها می گویند این بچه تا بود که به حرف ما گوش نمیداد حالا پدرش را در می‌آورم. و سهمی که از ارث باید به او برسد وصیت می کند که یک کار دیگری بکنند. به چه نیت این کار را می کند نه به خاطر خدا نه به خاطر خدمت به خلق به خاطر انتقام این نه تنها ثواب ندارد گناه هم هست. کارهای ما با نیت ها ارزش گذاری می شود نه به قصد انتقام. خداوند گفته است تا یک سوم شما حق دارید من هم به خاطر اطاعت از فرمان خدا وصیت میکنم.

یک وقتی من و حاج آقای قرائتی رفتیم از وصیتنامه ها و وقفهایی که در آستان قدس نگهداری می شود دیدن کنیم. بعضی واقعا الهام بخش و بعضی دیگر با بی سلیقگی طراحی شده است.

یکی دیگر از نکاتی در نوشتن وصیتنامه باید دقت کنیم کاری نکنیم که آیندگان به زحمت بیفتند. مثلاً محل دفن من فلان جایی باشد که خیلی به زحمت بیفتند. محل دفن ما کمی تاثیر دارد مثلاً در حرم امام یا امامزاده باشد اما سرنوشت ما را اعمال ما تعیین میکند. محل دفن همه مقداری تاثیر می گذارد این طور نیست که محل دفن جهنمی را بهشتی کند. جهنم و بهشت ما را اعمال ما مشخص می کند. پیامبر فرمود فاطمه جان اگر فکر می کنی روز قیامت دختر من بودن به دردت میخورد این طور نیست اعمالت است که به درد میخورد. نزدیکترین قبر به امام رضا هارون الرشید است. هارون را هزار سال است که فرشتگان و انسانها لعنت می کنند. حضرت امام وصیت نکرده بود که کجا دفن شود. دعوا ممکن است پیش بیاد اختلاف پیش بیاید حتی الامکان به ما گفتند جوری وصیت کنید که کسانی که درباره شما اختلاف دارند باهم آشتی کنند.

یکی از وصیتهای حضرت علی علیه السلام مربوط به آشتی دادن است. حضرت علی فرمود خودم از پیامبر شنیدم یک آشتی دادن ثواب یک سال نماز و روزه را دارد. بعضی ها زبان خوب و نرمی دارند آبرو و محبوبیت دارند، با یک تلفن با یک شیرینی با یک پیراهن می توان مجلس آشتی کنان ترتیب داد. خدایا شیرینی قرآن را به ما بچشان و مارا آمرزیده از این دنیا ببر. لحظه جان دادن را شیرین ترین ساعت عمر ما قرار بده.

دانلود فایل صوتی